Trofim
Imię to wywodzi się z języka greckiego, od przymiotnika tróphimos 'żywiony, pielęgnowany'. Imię to, jak wiele imion pochodzenia greckiego, jest popularne w Kościele wschodnim, a w zachodnim występuje rzadziej.
W Polsce jest to imię bardzo rzadkie.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Throphimus, fr. Trophime, Tréphume, Truphéme, wł. Trofimo, ros. Trofim.
Hagiografowie odróżniają sześciu świętych tego imienia. Niektórzy z nich słabo zostali rozpoznani, ale weszli do martyrologiów. Każdemu z tych martyrologicznych wspomnień poświęcimy tu kilka słów:
Trofim, uczeń św. Pawła. Pochodził z Efezu (Dz 21, 29). Pawłowi towarzyszył, gdy z początkiem 58 r. apostoł wracał z Koryntu
do Jerozolimy, a tak kończył trzecią podróż misyjną (Dz 20, 4). Kiedy potem w Jerozolimie tłum natarł na apostoła, zarzucono mu, że do świątyni wprowadził Grecka Trofima. Następna biblijna wzmianka o Trofimie pochodzi z 2 Tm 4, 20. Apostoł wspomina, że chorego towarzysza musiał pozostawić w Milecie. Znacznie później Pseudo-Doreteusz i menologia bizantyńskie dopatrzyły się w Trofimie jednego z siedemdziesięciu dwóch uczniów Pańskich. Utrzymywały też, że razem z apostołem lub wkrótce po nim poniósł w Rzymie śmierć męczeńską. W Martyrologium Rzymskim widnieje pod dniem 29 grudnia jako uczeń apostolski, utożsamiony z pierwszym biskupem Arles, o którym kilka słów powiemy poniżej. Nie harmonizuje to ani z relacją Grzegorza z Tours, ani ze wspomnieniami w synaksariach, w których o Trofimie czytamy pod dniami 14 kwietnia lub 30 czerwca. Identyfikację zawdzięczamy Adonowi jako autorowi Libellum de festivitatibus apostolorum.
Trofim z Arles. Był prawdopodobnie pierwszym biskupem tego miasta. Wedle Grzegorza z Tours miał w III stuleciu przybyć do Galii z Rzymu. Wiadomość ta nie została potwierdzona w innych świadectwach, ale nie mamy też powodów do jej odrzucenia. Gdy w V stuleciu rozgorzał spór o szczególne uprawnienia biskupów z Arles (417), uważano, że Trofim był pierwszym apostołem Galii. Potem mniemano, że do Galii wysłał go św. Piotr Apostoł. Cezary z Arles widzi w nim ucznia apostolskiego. Wreszcie Adon (w. IX) utożsamia go z uczniem św. Pawła apostoła, wzmiankowanym w Drugim Liście do Tymoteusza (4, 20; por. Dz 20, 4; 21, 29). Na IX w. przypada też rozwój kultu Trofima w Arles. Stamtąd kult ten zatoczył szerokie kręgi dzięki temu, że u grobu Trofima zatrzymywali się liczni pielgrzymi zmierzający do Composteli. W martyrologiach Trofim wspominany jest zawsze pod dniem 29 grudnia.
Trofim, Dorymedon i Sabacjusz, męczennicy. Wedle pasji, która zachowała się w dwóch redakcjach, męczeńską śmierć ponieśli za panowania Probusa (276-282) w Antiochii Pizydyjskiej. Nie nastąpiło to może naraz, a może także nie w tym samym miejscu, skoro Martyrologium Hieronimiańskie Sabacjusza wspomina oddzielnie, a śmierć dwóch poprzednich lokalizuje w Synnadzie. W 1907 r. w tejże Synnadzie odnaleziono relikwiarz z napisem, który wskazywałby na to, że przechowywano w nim szczątki Trofima. Wspomnienie obchodzono 19 września.
Trofim i Eukarpion, męczennicy z Nikomedii. Mieli być żołnierzami, gotowymi do spełnienia zarządzeń cesarskich wymierzonych przeciw chrześcijanom. Doznali jednak wizji, dzięki czemu sami zostali chrześcijanami. Wspomagali wtedy uwięzionych, ale zadenuncjowani, zostali uwięzieni i poddani torturom. Zginęli za Maksymiana (286-305) w Nikomedii. Istniały dwie greckie pasje, poświęcone męczennikom; jedna z nich została już wydana. Wydano także łacińską przeróbkę. Wspomnienie obchodzono w rozmaitych terminach: 18, 22 lub 23 marca - tak na ogół synaksaria - ale też 28 i 30 listopada oraz 5 grudnia. Baroniusz poszedł za pierwszym terminem bizantyńskim.
Trofim i Tallus, męczennicy z Laodycei. Zachowała się krótka pasja, która o nich opowiada. Przebywali w Laodycei, we Frygii, gdy wybuchło prześladowanie Dioklecjańskie. Aresztowani, doprowadzeni zostali przed zarządcę Asklepiusza, który poddał ich torturom. Cudownie je przetrwali i nadal głosili Chrystusa. W końcu - jak Pan - zawiśli na krzyżach. Ich ziomkowie, Zozym i Asteriusz mieli potem zabrać ich ciała do Stratoniki, z której pochodzili. W synaksariach
i meneach wspominano ich 15 lub 21 marca. Baroniusz poszedł za pierwszym z tych terminów.
Trofim i Teofil, męczennicy. Martyrologium Rzymskie wspomina ich pod dniem 23 lipca. Idzie za synaksariami, które razem z wymienionym mówią o ich trzynastu towarzyszach. Z synaksariów wynika też, że Trofim i Teofil byli kapłanami. Niestety nie podano miejsca i czasu ich męczeństwa. Pozostają jakby nieznanymi żołnierzami, poległymi w bojach za wiarę.