Adhortacja o Słowie Bożym – Verbum Domini

Posynodalna adhortacja apostolska Benedykta XVI Verbum Domini o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła została 11 listopada zaprezentowana w Watykanie. Jest to owoc Synodu Biskupów sprzed dwóch lat. Papież podpisał ją już ponad miesiąc temu, 30 września, w liturgiczne wspomnienie św. Hieronima.

Ten wielki tłumacz i komentator Biblii jest jednym z Ojców Kościoła często w nowym papieskim dokumencie przytaczanych. Adhortacja zaczyna się cytatem biblijnym z 1 Listu św. Piotra, nawiązującym do Księgi Izajasza: Verbum Domini manet in aeternum – „Słowo Pana trwa na wieki”.

Adhortacja Verbum Domini to obszerny, 200-stronicowy dokument. Dzieli się na trzy części. Pierwsza nosi tytuł Verbum Dei – „Słowo Boga”. Ukazuje, że człowiek i jego problemy nie są Bogu obojętne. Przemawia On do człowieka, objawia mu się w Chrystusie. Chrześcijaństwo nie jest religią księgi, ale Słowa wcielonego, jednak w przyjęciu Go ma znaczenie Pismo natchnione przez Ducha Świętego. Człowiek ma je przyjąć z wiarą w Kościele, w kontekście całej jego Tradycji. Papież porusza też w tej części sprawę hermeneutyki, czyli interpretacji Pisma Świętego w Kościele. Przestrzega przed dychotomią między egzegezą ograniczającą się do badań filologiczno-historycznych a teologią, jak też przed fundamentalistyczną interpretacją Pisma Świętego. Biblia ma stać się duszą teologii, jak wzywał Sobór Watykański II.

Druga część dokumentu, zatytułowana Verbum in Ecclesia – „Słowo w Kościele” – ma charakter duszpasterski. Ukazuje rolę Słowa w życiu kościelnej wspólnoty, szczególnie wiele miejsca poświęcając liturgii. Podkreśla znaczenie słuchania w skupieniu i milczeniu, rolę homilii, której głoszenie jest zadaniem duchownych. Postuluje wydanie specjalnego dyrektorium homiletycznego. Podkreśla się też potrzebę rozwijania nabożeństw Słowa przy takich okazjach, jak kongresy eucharystyczne czy Światowe Dni Młodzieży. Pisząc dalej o katechezie biblijnej, Benedykt XVI przypomina, że wiernych trzeba zapoznawać z Biblią zgodnie z wiarą Kościoła, także w małych wspólnotach. Gdzie tego brakuje, tworzy się pustka duszpasterska, którą często wykorzystują sekty.

Trzecia część adhortacji ma tytuł Verbum mundo – „Słowo światu”. Mowa tu o misyjnym zadaniu głoszenia światu Słowa Bożego, o dialogu z innymi religiami i kulturami, o zaangażowaniu na rzecz pojednania i pokoju. Papież przypomina też chrześcijan prześladowanych za wiarę i wskazuje na konieczność wolności sumienia, a kończy nawiązaniem do tak bardzo dziś aktualnej nowej ewangelizacji.

Adhortacja apostolska Verbum Domini zawiera liczne cytaty z dotychczasowego nauczania Kościoła o Słowie Bożym, zwłaszcza z Soboru Watykańskiego II, ale też z encyklik biblijnych wcześniejszych Papieży i z papieskich wypowiedzi okresu posoborowego. Przytaczane są obszerne fragmenty dokumentów Papieskiej Komisji Biblijnej, która jest organem doradczym i jej wypowiedzi same w sobie nie mają charakteru doktrynalnego. Nabierają jednak obecnie takiej wagi jako część dokumentu papieskiego.

W ogłoszonej dziś adhortacji zauważa się liczne myśli wniesione osobiście przez Benedykta XVI – zwrócił uwagę podczas prezentacji dokumentu w watykańskim biurze prasowym sekretarz generalny Synodu Biskupów. „Trzeba podkreślić wielki wkład Ojca Świętego w posynodalną adhortację apostolską – powiedział abp Nikola Eterović. – Zebrane jest w niej jego bogate nauczanie o Słowie Bożym, wyrażone również podczas XII Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów. Poza wystąpieniem z 14 października 2008 r. w auli synodalnej, które zostało przyjęte przez ojców i wykorzystane w Verbum Domini, wiele treści zawierały homilie na rozpoczęcie i zakończenie Synodu. Zważywszy na liczne cytaty i nawiązania do Magisterium Jego Świątobliwości, musimy uznać kwalifikowany wkład Biskupa Rzymu w synodalne dyskusje, które rozwinął on później w Verbum Domini. Ukazuje to jeszcze raz priorytet Słowa Bożego w jego pontyfikacie. Biorąc to pod uwagę, można określić Benedykta XVI jako Papieża Słowa Bożego” – stwierdził sekretarz generalny Synodu Biskupów.