Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych"

(fot. wykleci.ipn.gov.pl)

11 lat temu

PAP / drr

Budową wirtualnego pomnika i składaniem kwiatów w miejscach pamięci oraz akcjami edukacyjnymi w całym kraju uczczony zostanie w piątek Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Dzień ten obchodzony jest w całym kraju 1 marca, w rocznicę stracenia kierownictwa IV Komendy Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych zaplanowano w całym kraju. Prezydent Bronisław Komorowski uczcił święto już w czwartek, wręczeniem osiemnastu osobom odznaczeń państwowych w Pałacu Prezydenckim.

W piątek podczas wizyty w woj. lubelskim Komorowski odwiedzi Ryki, gdzie złoży wieniec przy wspólnej mogile Żołnierzy Wyklętych na cmentarzu parafialnym.

W stolicy w piątek ma odbyć się uroczystość składania kwiatów przed Grobem Nieznanego Żołnierza, organizowana przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Tego dnia zaplanowano także składanie kwiatów i zapalanie zniczy w miejscach represji komunistycznych m.in. pod tablicą pamiątkową na murze Aresztu Śledczego przy ul. Rakowieckiej i na Pradze.

IPN przygotował, skierowaną do uczniów, lekcję historii dla młodzieży i akcję edukacyjną przypominającą o bohaterach polskiego podziemia niepodległościowego. Młodzież proszona jest o zbieranie zdjęć i relacji dokumentujących obchody Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Instytut apeluje również o udział w budowie wirtualnego pomnika żołnierzy wyklętych, poprzez kliknięcie na portalu pamięć.pl. W sobotę 2 marca w południe IPN zaprasza do udziału w rowerowej Masie Krytycznej, która przejedzie szlakiem miejsc związanych z historią bohaterów powojennego podziemia.

Lubelska Fundacja Niepodległości w ramach organizowanego Roku Żołnierzy Wyklętych we współpracy z samorządami ok. 60 miast planuje wyeksponowanie w miejscach publicznych, urzędach i placówkach edukacyjnych plakatów z biogramami żołnierzy wyklętych. Dla młodzieży przygotowano konkurs "Epizody Niepodległości - Żołnierze Wyklęci" i grę "Bohaterowie wyklęci", której gracze wcielą się w dowódców polskiego podziemia niepodległościowego i będą walczyć przeciw narzuconej władzy.

Elementem obchodów Roku jest też publikacja "Wyklęci. Podziemie zbrojne 1944-1963" oraz projekt płyty "Morowe Panny II", która ma prezentować spojrzenie współczesnych artystek na losy ich rówieśniczek, którym przypadł los Wyklętych.

W całym kraju w ramach obchodów zaplanowano uroczystości w miejscach upamiętniających żołnierzy wyklętych, połączone z apelami pamięci i składaniem kwiatów, msze św., wystawy, promocje publikacji, wykłady, pokazy filmów, gry miejskie czy inscenizacje historyczne.

Wśród miast, które zaangażowały się w obchody jest Kraków, który uczci święto spotkaniem z udziałem kombatantów pod siedzibą UB w latach 1945-56 przy pl. Inwalidów, uroczystościami na Cmentarzu Wojskowym, mszą św. za poległych, która odbędzie się w Kościele Mariackim oraz przemarszem z Rynku do Parku im. Henryka Jordana, gdzie zaplanowano m.in. apel pamięci.

Składaniem kwiatów na grobach żołnierzy wyklętych i spotkaniem w tamtejszej siedzibie IPN pt. "Przed stalinowskim sądem... Wymiar komunistycznej (nie)sprawiedliwości na Pomorzu Zachodnim" o rocznicy przypomni także Szczecin. IPN zaprezentuje również wystawę "Wrogowie Polski Ludowej". 3 marca w Szczecinie odbędzie się także inscenizacja historyczna "Odwet Wyklętych" ukazująca historię oddziału partyzanckiego od walki z okupantem niemieckim, po walkę z żołnierzami sowieckimi i władzą ludową.

W piątek w południe w centrum Białegostoku, wspólnie ze Światowym Związkiem Żołnierzy AK, IPN otworzy wystawę "Żołnierze wyklęci. Pamiętamy. Polskie podziemie niepodległościowe na Białostocczyźnie 1944-1957". W Opolu prezydent miasta jest organizatorem uroczystości pod pomnikiem na Placu Wolności.

W Olsztynie można będzie w piątek m.in. obejrzeć film "Losy niepokornych", a wieczorem wziąć udział w okolicznościowym marszu z Placu Jana Pawła II na Plac Solidarności.

Również w Poznaniu po południu zaplanowano Marsz Pamięci. Wrocławski oddział IPN wsparł organizację gry "Żołnierze Wyklęci". Początek - w piątek w południe pod fontanną z Szermierzem na Placu Uniwersyteckim.

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych został ustanowiony w 2011 r. przez parlament "w hołdzie Żołnierzom Wyklętym - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu".

Data Narodowego Dnia Pamięci, 1 marca, upamiętnia rocznicę stracenia z rąk funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa kierownictwa IV Komendy Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". 1 marca 1951 r. szefowie IV Zarządu Głównego ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, por. Józef Rzepka, kpt. Franciszek Błażej, por. Józef Batory, Karol Chmiel i mjr Mieczysław Kawalec ponieśli śmierć w stołecznym więzieniu na Rakowieckiej.

Prezydent: pamięć o żołnierzach wyklętych buduje szacunek dla Polski

Pamięć o polskim antykomunistycznym podziemiu po 1945 roku pozwala nam budować szacunek dla współczesnej Polski - powiedział prezydent Bronisław Komorowski, który w czwartek zapoznał się z ideą ekspozycji o ofiarach represji komunistycznych.

"Budowanie tych kotwic pamięci ma swoje szczególne uzasadnienie, (...) poprzez pamięć o latach najtrudniejszych i najbardziej bolesnych wydarzeniach, możemy budować szacunek dla współczesnej Polski. Polski wolnej, Polski niepodległej, Polski demokratycznej, gdzie szanowane są różne poglądy, gdzie nie grozi tak straszliwy terror" - powiedział prezydent, który w czwartek wspólnie z ministrem sprawiedliwości Jarosławem Gowinem wziął udział w przedstawieniu założeń ekspozycji ukazującej komunistyczne represje wobec podziemia niepodległościowego w latach 1944-1956.

Prezentacja ekspozycji odbyła się w piwnicach gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie, gdzie od jesieni 1945 r. działał areszt śledczy dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Prezydentowi i ministrowi założenia wystawy przedstawił Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, które przygotowuje ekspozycję. Jak zapowiedział, ekspozycja poświęcona pamięci o ofiarach represji komunistycznych zostanie otwarta w 2015 roku, z okazji Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych".

W gmachu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1945-1954 obok zwykłych przestępców przetrzymywani byli oficerowie Armii Krajowej i więźniowie polityczni, m.in. Władysław Bartoszewski, prof. Wiesław Chrzanowski, Anna Swierczewska-Jakubowska "Paulinka", gen. August Emil Fieldorf "Nil" i Jan Rodowicz "Anoda".

Muzeum Powstania Warszawskiego informuje, że ekspozycja upamiętnia w szczególności młodych bohaterów - żołnierzy Armii Krajowej i Powstania Warszawskiego. "Wielu z nich zostało straconych z wyroków stalinowskich sądów, zakatowanych i zamęczonych w aresztach śledczych i więzieniach. W latach 1944-1956 przez komunistyczne więzienia przeszło 2 mln ludzi, a różnorodnym szykanom i represjom poddano 6 mln obywateli, czyli co trzeci dorosły Polak był inwigilowany. Orzeczono blisko 8,5 tys. wyroków śmierci, z których połowę wykonano. Najmłodsza ofiara terroru miała 17 lat" - podaje w komunikacie Muzeum.

Konserwatorzy z Muzeum Powstania Warszawskiego po przeprowadzeniu wstępnych badań konserwatorskich zabezpieczyli ślady pozostawione przez więźniów m.in. rysunki, inicjały, sentencje. Mimo że odnalezione rysunki nie są wyraźne, to można na nich odczytać np. fragmenty kalendarzy kreskowych, monogramy. Po przekazaniu Muzeum pierwszej z trzech części piwnic, rozpoczną się prace badawczo-odkrywkowe, które pozwolą ocenić, czy pod warstwą farby znajdują się kolejne ślady więzionych osób.

Wcześniej prezydent Komorowski złożył wieniec pod tablicą na budynku resortu sprawiedliwości, która upamiętnia ofiary stalinowskiej bezpieki. W Pałacu Prezydenckim wręczył także odznaczenia państwowe z okazji przypadającego 1 marca Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowił w 2011 r. parlament "w hołdzie żołnierzom wyklętym - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu".

Obchodzony 1 marca upamiętnia rocznicę wykonania przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa wyroku śmierci na przywódcach antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość. 1 marca 1951 r. siedmiu członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN - ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, por. Józef Rzepka, kpt. Franciszek Błażej, por. Józef Batory, Karol Chmiel i mjr Mieczysław Kawalec - zostało zastrzelonych w mokotowskim więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie.