„Zawołani po imieniu”. Zjazd rodzin Polaków zamordowanych za pomaganie Żydom
W Warszawie odbył się II Zjazd Rodzin „Zawołanych po imieniu”. Jego uczestnicy wystosowali list otwarty, w którym piszą: „Niemcy bezwzględnie stosowali odpowiedzialność zbiorową. (…) Wobec tego najdrobniejszy gest pomocy Żydom, każdy ludzki odruch nabierał cech heroicznych".
Drugi zjazd rodzin "Zawołanych po imieniu", osób zamordowanych w czasie wojny za pomoc Żydom, odbył się w Warszawie. Zorganizował go Instytut Pileckiego. "Jesteście częścią tej opowieści" - powiedział dyrektor Instytutu Pileckiego Wojciech Kozłowski do rodzin bohaterów.
Inicjatywa Instytutu Pileckiego, "Zawołani po imieniu" od 2019 roku upamiętnia Polaków, którzy za ratowanie żydowskich współobywateli zapłacili najwyższą cenę – życia.
Podczas spotkania głos zabrały przedstawicielki dwóch pokoleń rodzin „Zawołanych po imieniu”. Jadwiga Wędrychowicz, prawnuczka „Zawołanego” Józefa Pruchniewicza upamiętnionego w Bieczu, powiedziała, że przez lata nie znała historii swojego pradziadka, bo był to temat tabu.
DEON.PL POLECA.png)
Anna Radwańska, córka „Zawołanej” Lucyny Radziejowskiej, upamiętnionej w Ostrowi Mazowieckiej, jako kilkuletnia dziewczynka była świadkiem aresztowania swojej matki. Tak wspominała to wydarzenie: "Wchodzę do kuchni, obraz taki: stoi oficer z czapką niemiecką i żołnierze. Do chłopaka, którego ukrywaliśmy mówi: +Ty jude?+ On odpowiada: +Tak+. Pyta mnie: +Gdzie twoja mama?+ A mama poszła po jajka do sołtysa. Ale widzę, że mama idzie. Żołnierze zabrali mamę do pokoju, kazali się ubrać – założyła najlepszy płaszcz, jaki miała – i nie patrząc na mnie w ogóle wyszła z Niemcami. I to był koniec mojego dzieciństwa".
- Nie jest łatwo mówić o strasznych historiach, które się naszym bliskim przytrafiły - za pomoc, którą po ludzku okazali, za to, że okazali, że byli ludźmi, chrześcijanami. A tu można było zostać zamordowanym za kromkę chleba. Za najmniejszą pomoc. Mamy obowiązek o tym pamiętać. Pamiętać nie z zemsty, ale by prawda zawsze się obroniła" – powiedziała podczas spotkania senator Maria Koc.
„Niemcy bezwzględnie stosowali odpowiedzialność zbiorową. W ten sposób niszczyli lokalną wspólnotę, rozrywali sąsiedzkie więzi, podsycali nieufność i dążyli do wyobcowania ofiar. Poszczególne rodziny i całe wsie żyły w nieustannym poczuciu strachu i zagrożenia. Lęk o najbliższych i niepewność jutra były przytłaczające. Wobec tego najdrobniejszy gest pomocy Żydom, każdy ludzki odruch nabierał cech heroicznych" - podkreślili w liście otwartym uczestnicy zjazdu.
Zwrócili uwagę, że niektórzy spośród ich najbliższych, a także ukrywani przez nich Żydzi, zginęli w wyniku donosu. "Terror i strach przynosiły tragiczne skutki" - dodali. "Podkreślamy jednak, że donos nie obciąża odpowiedzialnością wszystkich mieszkańców wsi czy miasteczka. To sprawa indywidualna. Za śmierć naszych przodków nie obwiniamy całych wspólnot lokalnych, a tym bardziej wszystkich Polaków. Ofiary i sprawcy są zawsze konkretni, nie wolno stosować odpowiedzialności zbiorowej" - zaznaczyli.
"Pamiętamy zarazem, że odpowiedzialność za stworzenie w okupowanej Polsce przestrzeni przemocy i bezprawia ponosi III Rzesza. Niemieccy sprawcy – bezpośredni mordercy naszych bliskich i ratowanych przez nich Żydów – w większości uniknęli kary i do dziś pozostają anonimowi" - dodali.
Uczestnicy zjazdu napisali też, że mają świadomość, że są jeszcze w Polsce rodziny, które mierzą się z takimi doświadczeniami jak ich. "Zachęcamy, aby zgłaszały się do Instytutu Pileckiego. +Wołajmy po imieniu+, bo bohaterowie zasługują na naszą pamięć" - zakończyli list.
Jednym z celów programu "Zawołani po imieniu" jest zwrócenie uwagi na członków rodzin zamordowanych, bo to oni ponosili i często ponoszą do dziś konsekwencje heroicznego wyboru dokonanego przez ich rodziców, dziadków, rodzeństwo. Wielu z nich zostało osieroconych, niektórzy byli bezpośrednimi świadkami tragicznej śmierci swoich najbliższych.
Inicjatywa „Zawołani po imieniu” upamiętnia Polaków zamordowanych w czasie okupacji niemieckiej za pomaganie Żydom. Przyznawana przez izraelski Instytut Yad Vashem nagroda Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata przysługuje, które ocaliły Żydów i przeżyły okupację.
Na początek jesieni, w dniach 23-30 września 2021 r., mamy dla was rabat do 40 proc. na publikacje WAM i MANDO oraz 15 proc. na książki innych wydawców. Wpisz kod: JESIEN21D
Historie Polaków, którzy w czasie II wojny światowej oddali życie za wiarę
Ksiądz Janusz Gajda od najmłodszych lat poznawał życiorysy męczenników z czasów hitlerowskiej okupacji. Po wojnie w jego rodzinnym Zawierciu pamięć o lokalnych bohaterach...
Więcej w: Świat
Skomentuj artykuł