Był biskupem Aleksandrii w Egipcie, sprawnym administratorem i obrońcą ortodoksji. Zmagał się z herezjami Melecjusza i przede wszystkim Ariusza. Był gorliwym duszpasterzem. Pozostało po nim wiele listów do różnych hierarchów kościelnych tamtego czasu. 26 lutego wspominamy św. Aleksandra, patriarchę sławnej stolicy starożytnego chrześcijaństwa.
Aleksander to stare greckie imię dwuczłonowe. Pochodzi od czasownika ‘aleks – bronię, wspomagam’ i rzeczownika ‘aner – mąż, mężczyzna’. Bywa tłumaczone jako ‘broniący mężów, troszczący się, wspomagający mężczyzn’. Imię to było bardzo popularne w starożytności i w średniowieczu. W historii Kościoła jest wielu świętych, noszących to imię.
Imiona świętych - Aleksander
Św. Aleksander, biskup, dzisiejszy patron urodził się około roku 250 w północnym Egipcie. Od młodych lat był zaangażowany w życie Kościoła. Był znaczącą postacią kleru aleksandryjskiego na początku IV wieku, kiedy patriarchą był św. Piotr I Aleksandryjski, męczennik za wiarę, i św. Achilla.
Po śmierci tego ostatniego, w 313 roku Aleksander został wybrany na biskupa miasta. Jak jego poprzednicy, zwłaszcza św. Piotr I, musiał się zmierzyć ze zwolennikami Melecjusza, biskupa Lykopolis w Egipcie. Kontrowersja dotyczyła tego, jak traktować tak zwanych ‘lapsi’, czyli tych, którzy w czasie prześladowań zaparli się wiary i złożyli ofiarę bóstwom, a potem chcieli powrócić do wspólnoty Kościoła. Melecjusz był rygorystą, a jego zwolennicy szczycili się tym, że wytrwali w czasach prześladowań. Melecjusz krytykował innych biskupów, którzy jego zdaniem, z nadmierną pobłażliwością traktowali odstępców od wiary.
Modlitwa Kamila Baczyńskiego do Bogarodzicy
Aleksander stanowczo sprzeciwił się praktykom Melecjusza i jego zwolenników i dążył do rozwiązania tej sytuacji. Mimo, iż ostatecznie na Soborze Nicejskim zebrani ojcowie w Liście do Egipcjan zaproponowali drogę wyjścia z sytuacji, to jednak schizma melecjan trwała jeszcze do V wieku.
Biskup Aleksander musiał się też zmierzyć z inną, jeszcze poważniejszą sprawą, a mianowicie z herezją Ariusza. Kształcił się on w Aleksandrii i był częścią kleru aleksandryjskiego. W swoim nauczaniu zakwestionował jednak Bóstwo Jezusa i prawdę o Trójcy Świętej. Jezus nie był równy Ojcu, ale był najdoskonalszym stworzeniem, niejako adoptowanym Synem Bożym.
Bardzo zabiegał także o zwołanie pierwszego Soboru Powszechnego. Cesarz zwołał to spotkanie biskupów do Nicei, dzisiaj w Turcji, w roku 325. Sobór Nicejski potępił poglądy Ariusza. Cesarz skazał go na wygnanie, a jego pisma miały zostać spalone. To jednak nie rozwiązało kontrowersji ariańskiej, która jeszcze przez wiele wieków będzie dzieliła Kościół.
Tę modlitwę Jan Paweł II odmawiał codziennie aż do śmierci
Aleksander był żarliwym obrońcą ortodoksji, ale też zręcznym administratorem i duszpasterzem. Wybudował wiele kościołów, wśród których największy w Aleksandrii kościół ku czci św. Teonasa. Był to czas rozwoju życia monastycznego. Aleksander posyłał kapłanów z posługą duszpasterską do mnichów, którzy żyli w wielkich skupiskach.
Warto też wspomnieć o spuściźnie epistolarnej św. Aleksandra. Pozostało po nim około 70 listów do różnych hierarchów, które dają cenny wgląd w tamte czasy i wydarzenia. Zachował się też jego list do cesarza Konstantyna I Wielkiego z prośbą o zwołanie soboru, co stało się faktem w Nicei. Prawdopodobnie, Aleksander był pierwszym w historii, który w liście okólnym do biskupów, nazwał Maryję Theotokos, Matką Boga.
Dekrety Soboru Nicejskiego
Św. Aleksander zmarł po powrocie z soboru, na początku roku 326. Podawane są różne daty. Jego wspomnienie zostało ustalone na dzień 26 lutego. W ikonografii ukazywany jest jako biskup, czasami trzymający rylec w dłoni.
Skomentuj artykuł