Angelik (Angelico)

Jest to imię pochodzenia łacińskiego, utworzone od wyrazu pospolitego angelicus 'anielski', używanego jako przydawka, np. doctor angelicus. Imię to nosił znany dobrze Fra Angelico - dominikanin (1387-1455), twórca fresków w klasztorze S. Marco we Florencji.

W Polsce znane jest historykom sztuki.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Angelicus, wł. Angelico.

Imię Fra Angelico tak stało się w swym włoskim brzmieniu sławne, że polszczyć się go nie ośmielamy. Pozostawiamy mu też miejsce osobne, nie szeregując błogosławionego dominikanina w poczcie postaci, które w gruncie rzeczy nosiły to samo lub bliskobrzmiące imię.

Angelico, Fra. Urodził się w r. 1387 w masywie górskim na północ od Florencji. Zwał się właściwie Guido di Pietro. Potem, gdy wstąpił do dominikanów, nazywano go Fra Giovanni. Kiedy przylgnęło doń określenie Fra Angelico, trudno dociec. Być może, stało się tak dlatego, że w swej twórczości artystycznej tyle miejsca poświęcił tajemnicy Wcielenia i że prezentował ją tak, jakby ją razem z archaniołem przeżył. Do zakonu wstąpił w r. 1407 we Fiesole i dlatego niekiedy zwie się go także Giovanni da Fiesole. Rzemiosła artystycznego nauczył się w dzieciństwie we Florencji. We Fiesole zetknął się ze św. Antoninem Pierozzi, którego później jako przeora odnajdzie we Florencji. Potem przebywał także we Foligno i w Cortonie. W r. 1436 przybył do florenckiego klasztoru pod wezwaniem św. Marka, zaś w dziewięć lat później wezwany został do Rzymu. Pracował tam za pontyfikatów Eugeniusza IV i Mikołaja V. Przyozdobił m.in. kaplicę i gabinet tego ostatniego. Zmarł 18 marca 1455 r. Pochowano go w S. Maria sopra Minerva. Dokonał wiele. Współpracował z Umbryjczykiem Gentile da Fabriano oraz ze swym krajanem Ghibertim, a zapewne nieraz wspomagali go też inni i jego uczniowie. Wystarczy jednak przypomnieć 40 fresków w krużgankach, kapitularzu i celach u Św. Marka, liczne obrazy ołtarzowe itp. - wszystko pełne świeżości i inwencji, przestrzeni i ekspresywnej liryki, intensywności i medytatywności. Nazywano go spontanicznie błogosławionym, ale kultu nie aprobowano. Uczynił to dopiero ostatnio Jan Paweł II, który też Fra Angelico ogłosił patronem artystów, zwłaszcza malarzy.

O biografii Giorgia Vasariego i innych źródłach: Catholicisme 1 (1948), 552 n. Tam także starsze omówienia twórczości. Dwie nowsze monografie w LM 1 (1973), 162 n. Ponadto C. Valenziano, Via pulchritudinis, Teologia sponsale del B. A., Roma 1988. Aprobata kultu w AAS 77 (1985), 114 n. Proklamacja patronatu ib. 79 (1987), 534. - Ikonografia w LCI 5 (1973), 162 n.