Gamaliel

Imię semickie pochodzenia hebrajskiego: Gamali'el 'Bóg jest moim zadośćuczynieniem; Bóg uczynił mi dobrze'. Grecy transkrybowali je jako Gamali-l, co przejęła łacina.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Gamaliel, gr. Gamali-l.

Gamaliel, nauczyciel św. Pawła. W dziejach judaizmu w okresie I-V w. sześciu wybitnych rabinów nosiło to imię. Tu jednak interesuje nas wyłącznie Gamaliel I, wnuk i uczeń sławnego Hillela. Teksty rabinistyczne, Talmud zwłaszcza, wspominają go kilkakrotnie, przy czym nie zawsze wiadomo, czy przypisywane mu sentencje nie pochodzą od jego syna i następcy, Gamaliela II. Dla chrześcijan był przede wszystkim postacią z Dz 5, 34. Jak wiadomo, wypowiada się tam przeciw prześladowaniom. Takie stanowisko zajmuje w przekonaniu, że chrześcijaństwo zniknie samo, chyba że Bóg zrządziłby inaczej. Recognitiones Clementinae (CPG 1015, 5) utrzymywały potem, że będąc członkiem Sanhedrynu był równocześnie chrześcijaninem; wiarę swą zachowywał w ukryciu, aby lepiej wspomagać współbraci. Ale do rozbudzenia jego kultu jako świętego przyczyniła się przede wszystkim sławna Inventio s. Stephani, spisana przez jakiegoś kapłana Lucjana (BHG 1648x-1648y; BHL 7850). Tym, który w r. 405 ukazał się Lucjanowi i wskazał mu grób św. Szczepana oraz swój własny i syna Habiba, był właśnie Gamaliel. Wiadomo skądinąd, że zmarł przed upadkiem Jerozolimy. Natomiast Gamaliela II, jego syna, Rzymianie w r. 70 ułaskawili. W świecie żydowskim odegrał on rolę pierwszoplanową. Do zachowania jedności, zagrożonej walkami stronnictw, przyczyniał się wydatnie, ale zwalczał też chrześcijaństwo. Gamaliela I wpisano do Martyrologium Rzymskiego. Widnieje tam pod dniem 3 sierpnia.