Meliton

Imię pochodzenia greckiego, utworzone od wyrazu pospolitego méli, -itos 'miód' za pomocą sufiksu --n. Melit-n to 'człowiek jak miód'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Meliton, Melito, Melitus, gr. Melit-n, ang. Melito.

Z trzech Melitonów, wymienianych w martyrologiach i innych zapiskach hagiograficznych, tu wybrać wystarczy dwóch. Trzeci jest postacią zupełnie nie znaną, nie otaczał go również jakikolwiek trwalszy kult.

Meliton z Sardes. Wzmianka, jaką Polykrates, biskup Efezu, uczynił w liście do papieża Wiktora, pozwala nam przypuszczać, że Meliton zmarł przed r. 190. Wedle Euzebiusza był biskupem Sardes. Jeździł do Jerozolimy, aby upewnić się co do kanonu ksiąg Starego Testamentu. Napisał Apologię, adresowaną do Marka Aureliusza; Eklogi czyli zbiór tekstów biblijnych; O sposobie życia i o prorokach; O Kościele; O niedzieli; O wierze człowieka; O stworzeniu itd. Większość z tego zaginęła. Dzięki Euzebiuszowi znamy jednak listę tych dziełek, a o pismach Melitona mówili także Hieronim i Rufin. Niedawno odkryto homilię O Wielkanocy, świadectwo przednicejskiego kaznodziejstwa. W tym, co się zachowało, dostrzegamy zawsze inspirację biblijną. Typologią Meliton posługuje się jako zasadą fundamentalną. Jest bliski myśli św. Ireneusza. Jego duchowość jest duchowością o odniesieniach liturgicznych, wspólnotowych. Nic dziwnego, że swymi sformułowaniami sam wpłynął na kształtowanie się liturgii. Do synaksariów i martyrologiów mimo to nie wszedł. Tylko niektóre kalendarze wspominały o nim w dniu 1 kwietnia. Dodajmy jeszcze, że pod imieniem Melitona pojawiły się pisma, które nie były jego pióra; Apologia, De transitu beatae Mariae Virginis oraz Clavis Scripturae.

Meliton (Melitâs), ihumen z Ławry Św. Saby. Pisze o nim Cyryl ze Scytopolis w Żywocie św. Saby. Informuje on, że po śmierci wielkiego założyciela jego funkcje przeszły na mnicha pochodzącego z Bejrutu. Zaznacza, że strzegł nienaruszalności reguły, a monasterom zależnym od niego dostarczył regułę na piśmie. Był więc Meliton bezpośrednim następcą Saby. Dla obrony przed najazdami Saracenów otrzymał od cesarza tysiąc złotych soldów na ufortyfikowanie monasteru. Nie było to realne, wobec czego sumę rozdzielił pomiędzy poszczególne klasztory. Cyryl dodaje, że rządził przez pięć lat. Przy tym wszystkim ihumena zwie Melitâs, ale do kalendarza palestyńsko-gruzińskiego wpisano go jako Melitona. Widnieje tam pod 3 stycznia. Do innych synaksariów go nie włączono.