Pachomiusz

To imię pochodzenia egipskiego (koptyjskiego) o znaczeniu 'orzeł, sokół'. W Polsce występuje sporadycznie.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Pachomius, Pasthumius, Posthumius, ang., niem. Pachomius, fr. Pachôme, Pakhôme, Pacôme, ros. Pachomij, wł. Pacomio.

W literaturze hagiograficznej odnajdujemy trzech Pachomiuszy. Jeden z nich to niemal samo puste imię. Z pomroki dziejów jego postać nie wyłania się nawet w zarysach jak najbardziej ogólnych. Drugi jest produktem nieporozumienia, ale w literaturze hagiograficznej zajął swe miejsce i dlatego zwięzłą notę informacyjną mu zapewnimy. Wszystkich wielkością postaci przewyższa, poniekąd także przysłania opat z Tabennisi. Jego też przedstawimy na początku.

Pachomiusz Starszy. Urodził się około r. 292 w Sne, w Górnym Egipcie, jako syn pogańskich wieśniaków. Przez jakiś czas służył w wojsku. Dopiero po jego opuszczeniu przyjął chrzest (ok. 313 r.). Potem schronił się w pustelni, z której po rady udawał się do ascety Palamona. W latach 320-325 w Tabennisi wybudował duży klasztor, zgromadził w nim licznych mnichów i sam stanął na ich czele jako opat. Z czasem klasztorów takich powstało więcej: dziewięć męskich oraz dwa żeńskie. Męskie liczyły razem 9 tysięcy zakonników. Pośród nich znaleźli się wybitni mężowie, którzy zostaną następcami Pachomiusza: Petroniusz, Horsiesi, Teodor z Tabennisi i inni. Z samych liczb i przytoczonych przykładów łatwo wywnioskować, jak wielkie dzieło stworzył w starożytnym Kościele ten egipski pustelnik, prawdziwy ojciec cenobityzmu - ewangelicznego życia we wspólnotach klasztornych. Ale na dalszy rozwój instytucji zakonnej, zwłaszcza na jej rozwój na Zachodzie wpłynął Pachomiusz dzięki swej Regule, którą w r. 404 Hieronim przetłumaczył na łacinę. Koptyjski oryginał zachował się jedynie we fragmentach. A podobnie ma się rzecz z pierwotnymi biografiami Pachomiusza. W urywkach, jakie się zachowały, święty jawi się jako surowy asceta, obznajomiony z Pismem Św., ale obojętny wobec kultury hellenistycznej, a orygenizmu nienawidzący wprost. Mimo szacunku, z jakim odnosił się do kleru, popadł z nim w konflikt w czasie synodu w Latopolis (346-), który odniósł się z rezerwą do jego wizji i rozstrzygnięć. Darzył go jednak szacunkiem wielki Atanazy. Pachomiusz zmarł 9 maja 346 r. w swej drugiej fundacji w Phbow. Grecy czcili jego pamięć 7 (a także 6, 14 i 15) maja. Martyrologium Rzymskie przyjęło datę zgodną ze zwyczajem koptyjskim i odpowiadającą dies natalis, tj. 9 maja.

Pachomiusz Młodszy. Nazywano go także Pasthumiusem lub Posthumiusem. Na łacińskim Zachodzie pojawił się jako bohater legendarnego żywota, na który wpływ wywarło wczesne piśmiennictwo monastyczne. Był wytworem tego podwojenia postaci, które nie stanowiło wyjątku w twórczości hagiograficznej. W każdym razie na wspomnienie przydzielono mu ten sam dzień co Pachomiuszowi Starszemu.