Paschazjusz
Jest to imię powstałe, podobnie jak PASCHALIS, u schyłku państwa rzymskiego, w kręgu chrześcijańskim. Jego podstawę stanowi łacińskie Pascha. Struktura imienia (sufiks -ius) wyraźnie nawiązuje do rzymskich cognominów wywodzących się z gentiliciów.
W Polsce nie używane.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Paschasius, ang., niem. Paschasius, fr. Pasquier, Paschase, wł. Pascasio.
Doliczono się sześciu świętych, występujących w literaturze hagiograficznej pod tym imieniem. Mówiliśmy już o jednym z nich pod hasłem Arkadiusz i towarzysze. Tu o pozostałych, uszeregowanych chronologicznie.
Paschazjusz, biskup Vienne. Na liście biskupów tej starożytnej stolicy Ado w swym Chronicon przypisuje mu miejsce jedenaste. Utrzymuje też, że żył za panowania Dioklecjana (284-305). Tymczasem dziesiąty z biskupów, Symplicjusz, żył około r. 400, a dwunasty brał w r. 441 udział w synodzie w Orleanie. Tak więc Paschazjusza należy uplasować u początków V stulecia. W sfałszowanych dekretaliach z X stulecia utrzymywano, że papież Sylwester (313-335) mianował go prymasem Galii. Paschazjusza wspominano w dniu 22 lutego.
Paschazjusz, diakon rzymski. Był mężem wykształconym, autorem dziełek o Duchu Świętym, które jednak zaginęły. Zachował się natomiast jego list do Eugypiusza, w którym Paschazjusz usprawiedliwia się z tego, że nie mógł poprawić przysłanej mu Vita sancti Severini (BHL 7655). Był zdecydowanym zwolennikiem antypapieża Wawrzyńca, a tym samym wystąpił przeciwko papieżowi Symmachowi. Św. Grzegorz Wielki, który Paschazjuszowi w swych Dialogach oddaje wielkie pochwały, przypisuje ten błąd nie złej woli, ale ignorancji. Diakon zmarł między 511 a 514 r. Grzegorz opowiada, że po jego śmierci German z Kapui spotykał u term zwanych Angelus widmo pokutujące za swój błąd. Miała to być dusza Paschazjusza, którą swoją modlitwą uwolnił od kary. Baroniusz wpisał Paschazjusza do martyrologium pod dniem 31 maja.
Paschazjusz -Hibernus-. Jedyna dotąd opublikowana Vita tego świętego opowiada, że pochodził ex Scotia provincia, quae et Hibernia insula dicitur. Za rządów cesarza Zenona (474-491) miał przybyć na Monte Gargano, przy czym wiadomości o sanktuarium hagiograf przepisał z Apparitio in Monte Gargano (BHL 5948). Trawił tam na modlitwie długie godziny. Wyniszczał też ciało postami i innymi surowościami. W swej ojczyźnie był biskupem, ale z godności zrezygnował, aby życie uwieńczyć bogomyślnością i pokutą. Do niektórych kalendarzy wpisano go pod dniem 22 marca.
Paschazjusz Radbert. Urodził się około r. 790 w Soissons. Wychowywały go zakonnice z klasztoru pod wezwaniem Najśw. Panny. Tonsurę otrzymał w dzieciństwie. W Korbei mnichem został za rządów Adhalarda (+ 826) i jego brata Wali (+ 836 r.), których stanie się biografem. W r. 822 uczestniczył w zakładaniu Nowej Korbei (Korvey, w Saksonii). Wkrótce po śmierci opata Izaaka (+ 843 r.) obrano go jego następcą. Nie podobało się to niektórym mnichom ze wspólnoty oraz Karolowi Łysemu. Na synodzie paryskim uzyskał w r. 846 Privilegium, potwierdzenie swobód, jakimi cieszyło się opactwo w Korbei. Po synodzie w Quierzy uznał, że z urzędu musi zrezygnować (849 r.). Usunął się wówczas do Saint-Riquier. Przed swą śmiercią wrócił do macierzystego opactwa. Zmarł około r. 860. W r. 1058 jego szczątki przeniesiono do kościoła opackiego. Rychło uznano w nim wówczas doktora Eucharystii. W rzeczy samej obfita twórczość Radberta obejmuje kilka rozmaitych dziedzin. W piśmiennictwie hagiograficznym swą obecność zaznaczył przez Vita S. Adhalardi (BHL 58- -59) oraz przez Vita Walae (BHL 8761). Komentując w sposób duchowy księgi biblijne, pozostawił na piśmie Expositio in Evangelium Matthaei, Expositio in Psalmum XLIV, In Threnos sive Lamentationes Jeremiae oraz De fide, spe et caritate. W przedmiocie, dzięki któremu nadano mu czcigodny, wspominany powyżej tytuł, ogłosił Liber de corpore et sanguine Domini. Był też mariologiem. Jako taki napisał De nativitate Mariae, De partu Virginis oraz homilie De Assumptione. Dyskusyjnymi pozostają ponadto niektóre inne homilie oraz traktat De benedictionibus patriarcharum. W Korbei oraz diecezji Amiens wspominano go (aż po 1910 r.) w dniu 26 kwietnia.
Paschazjusz, opat z Montevergine. Dopiero w XVII w. rozbudzano kult tego mnicha, który znanym opactwem zarządzał prawdopodobnie w latach 1206-1219. Razem z nim cześć objąć miała innych świątobliwych opatów tego ośrodka: Donata, Berarda i Marka. Przy próbach rozbudzania tej czci powoływano się na znaną formułę ab immemorabili. W rzeczy samej nigdy nie zatoczyła ona szerszych kręgów i nie wyszła poza obręb opactwa. Dniem upamiętniającym świętych opatów miał być 13 listopada.