Polyeukt

Imię pochodzenia greckiego Polýeuktos o znaczeniu 'pełen słodyczy, słodki'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Polyeuctus, gr. Polýeuktos, fr. Polyeucte, wł. Polieuto.

W martyrologiach imię pojawia się siedmiokrotnie. Nie zawsze oznacza tam odrębne postacie. Wiele wskazuje na to - jak udowodnili chyba L. Duchesne i H. Delehaye - że co najmniej trzy wspomnienia są przesunięciem w terminach i zawierają mylną lokalizację wspomnień pomieszczonych już w innych miejscach. Takimi mylnymi powtórzeniami (i mylnymi zgrupowaniami) są zapewne wspomnienia z 7 stycznia (z Kandydianem i Filoromusem); z 21 stycznia (z Eupsychiuszem, Klemensem i in.); oraz z 21 maja (z Wiktorem i Donatem) - por. Com. mart. rom. 200 oraz An. Boll. 40 (1922), 42-44 i 121-123. Tych -powtarzanych- Polyeuktów pominiemy. Czwartego wspomnimy pod hasłem Sukias i tow., męczennicy ormiańscy. Do omówienia pozostaje trzech:

Polyeukt, męczennik z Meliteny. Znamy go dzięki greckiej Passio, która się zachowała. Był on oficerem XII Legii, nazywanej Fulminantes. Jeszcze jako poganin zaprzyjaźnił się z jakimś Nearchusem, chrześcijaninem. W czasie prześladowania rozpoczętego przez Decjusza (249-251), a kontynuowanego za Waleriana (254-260) żołnierzom nakazano uczestniczyć w ceremoniach oficjalnego pogańskiego kultu. Nearchus zawahał się, gdy tymczasem Polyeukt, który dopiero zbliżał się do pełnej wiary, odważnie odmówił. Co więcej, rozdarł zarządzenie i zburzył posążki, przygotowywane przez pogańskiego kapłana do obrzędów. Bez zwłoki został aresztowany. Potem go torturowano, a w końcu ścięto. Pochowano go najpierw w Melitenie, a potem przeniesiono do Canneotes. W martyrologium syryjskim wspominano go pod dniem 7 stycznia, w synaksariach bizantyńskich 9. tegoż miesiąca, a w Martyrologium Hieronimiańskim 7 stycznia, 13 i 14 lutego. W Martyrologium Rzymskim przyjęła się data 13 lutego. Potem, jak zaznaczono to powyżej, łączono go mylnie z Kandydianem, Filoromusem i innymi. Czczony był w Konstantynopolu i Rawennie. Mówił o nim Grzegorz z Tours, a za Merowingów uważano go za stróża przysiąg. Później zaliczono go do Czternastu Wspomożycieli. W czasach nowszych jego pamięć ożywił w swej tragedii wielki Piotr Corneille (1643).

Polyeukt, męczennik z Cezarei Kapadockiej. Synaksaria bizantyńskie wspominają go pod dniem 19 grudnia. Wedle Martyrologium Hieronimiańskiego pochodził z Cezarei Kapadockiej i był konwertytą. Zniósł wiele tortur. Później mylono go lub sztucznie łączono z innymi męczennikami, a jego śmierć lokalizowano w Mauretanii lub gdzie indziej.

Polyeukt Młodszy, patriarcha konstantynopolitański. Urodził się i wychowywał w Konstantynopolu. Wcześnie został mnichem i wcześnie zasłynął z surowości życia. Gdy w 956 r. obrano go patriarchą, mówiono, że to drugi Jan Chryzostom. W rzeczy samej okazał się niezłomnym. Zdecydowanie się przeciwstawił zachłanności Romana Lakapenosa, a cesarzowi Janowi I Cymiskesowi odmówił koronacji, póki nie odpokutuje za zabicie Nicefora II Fokasa, nie oddali kochanki i nie odwoła zarządzeń poprzednika, które wymierzone były przeciw dobrom kościelnym. Na krótko przed swą śmiercią Polyeukt udzielił jeszcze święceń mnichowi Teodorowi, który miał być patriarchą Antiochii. Sam zmarł 16 lub 15 stycznia 970 r. Do synaksarium konstantynopolitańskiego wpisano go jednak pod dniem 5 lutego. Zachowało się kilka dokumentów wystawionych przez patriarchę.