Porfiriusz (Porfyriusz)

Imię pochodzenia greckiego, od wyrazu pospolitego porphýra 'purpura'. Greckie porphýrios to 'czerwony'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Porphyrius, gr. Porphýrios, fr. Porphyre, wł. Porfirio.

Porfiriusz Mim. Synaksaria bizantyńskie wspominają go dwukrotnie. Jest zawsze aktorem, który nawrócił się, gdy na scenie miał wykpić tajemnice chrześcijańskie. Pod dniem 15 września jest współczesnym Julianowi Apostacie (361-363), podczas gdy we wspomnieniu z 4 listopada nawrócenie dokonało się za panowania cesarza Aureliana (270-275). W pierwszym wypadku aktor oskarża samego cesarza, w drugim dokonuje masowych nawróceń. Zachodzi więc pytanie: czy do czynienia mamy z dwiema postaciami, czy tylko z jedną- Czy jest to rzeczywiście autentyczny męczennik, czy też tylko bohater budującego opowiadania- Przy drugiej odpowiedzi byłby literacko spowinowacony z Ardeliuszem, Gelazym, Genezjuszem. Nie należy jednak zapominać o tym, że nawrócenie aktora nie jest samo w sobie czymś bardziej zadziwiającym aniżeli nawrócenie człowieka jakiegokolwiek innego zawodu. Wyobraźni ludzkiej daje natomiast więcej pola do popisu. Zaznaczmy w końcu, że na Zachodzie aż po Baroniusza Porfiriusz nie był znany.

Porfiriusz, biskup Gazy. Jego żywot napisał jego uczeń Marek, ale wielu biografię tę uznało za historyczną powieść. Jednakże autor, pisząc wkrótce po śmierci bohatera, nie mógł daleko odbiec od rzeczywistości i dał nam niewątpliwie sporo elementów wiarogodnych. Porfiriusz urodził się wedle niego w Tesalonice około 347 r. Około 378 r. usunął się do Egiptu, na pustynię Sketis. Po pięciu latach przeniósł się do Palestyny i osiadł u brzegu Jordanu. Gdy na skutek umartwień popadł w skrajną słabość, prosił, aby go zanieść do świętych miejsc w Jerozolimie. Tam odzyskał zdrowie. W 392 r. Jan Jerozolimski udzielił mu święceń kapłańskich. W trzy lata później powołano go na stolicę biskupią w Gazie. Pomnożył wtedy liczbę chrześcijan, przy czym nie gardził pomocą władzy świeckiej, w tym cesarzowej Eudoksji. Zmarł 26 lutego 420 r. W tym też dniu wspominały go synaksaria bizantyńskie.