Radegunda

Imię pochodzenia germańskiego, złożone z członów: rad- / rat- 'rada' i -gund 'wojna, walka'. W Polsce bardzo rzadko pojawia się w czasach nowszych, w postaci: Radegunda, Radigunda, Radygunda.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Radegundis, niem. Radegund, Radegunde, fr. Radegonde, wł. Radegonda.

Cztery święte tego imienia spotkać można w literaturze hagiograficznej. O dwóch, ledwie wspominanych i czczonych, i to najzupełniej lokalnie w Burgos i w Chelles (29 i 28 stycznia), mówić tu nie potrzeba. Bardziej sławnymi stały się niewątpliwie dwie wcześniejsze:

Radegunda, królowa. Znamy ją dzięki relacjom bezpośrednich świadków jej życia: Wenancjusza Fortunata, Grzegorza z Tours oraz jej powiernicy Baudoniwii. Urodziła się w Erfurcie w 520 r. jako córka króla Turyngii Bertariusza. Wzrastała w atmosferze zawiści i przemocy, która nie oszczędzała nawet dzieci. Nie miała jeszcze dziesięciu lat, gdy wuj zabił jej ojca. Te rodzinne konflikty ułatwiły sprawę synom Chlodwiga, którzy rozgromili armię Ermenfreda. Radegunda i jej mały braciszek dostali się wówczas jako jeńcy pod władzę Chlotariusza. Około 540 r. Chlotariusz zdecydował się poślubić swą brankę. Zostawszy królową Neustrii, dawna branka zadziwiła dworzan surowością swego życia i wyrzeczeniami. Mówili wtedy, że król se habere jugalem monacham quam reginam. Kiedy w 555 r. w Turyngii groziło powstaniem, Chlotariusz kazał zabić brata Radegundy, do którego była bardzo przywiązana. Uzyskała wówczas zgodę na usunięcie się z dworu. Udała się do Noyon, gdzie pomimo protestów merowińskich wasali oraz wątpliwości biskupa Medarda przywdziała habit diakonissy. Potem przeniosła się do Tours, a stamtąd do Saix, do dóbr, jakie posiadała między Tours a Poitiers. Tam zainicjowała życie we wspólnocie, w czym wspomagała ją Agnieszka, jej adoptowana córka. W końcu wybudowano w Poitiers klasztor, który w 561 lub 562 r. dedykowano Najśw. Marii Pannie. Ksienią została Agnieszka, której stosownej benedykcji udzielił św. German z Paryża. Temu ostatniemu Radegunda zawdzięczała też, że mogła uniknąć powrotu do Chlotariusza. Nieco przed 570 r. w towarzystwie Agnieszki udała się do Arles, aby zapoznać się z regułą opracowaną przez św. Cezarego dla jego siostry Cezarii i jej mniszek. Dzieło zaaprobowali potem biskupi, którzy zebrali się pod przewodnictwem Eufroniusza z Tours. Jej nabożeństwo do świętych relikwii sprawiło, że od Justyna II, cesarza konstantynopolitańskiego, otrzymała relikwię Krzyża Św., co Wenancjuszowi dało okazję do skomponowania hymnów Vexilla Regis i Pange lingua. Zmarła w otoczeniu swych sióstr 13 sierpnia 587 r. Pogrzebowi przewodniczył Grzegorz z Tours. Jej świętość ujawniła się nie tylko w nabożeństwach, postach i innych umartwieniach. Swą niewzruszoną cierpliwością zdołała przezwyciężyć porywy i nieobliczalne zamiary swego małżonka, który w rzeczy samej był jeszcze barbarzyńcą. Niepospolite zalety zapewniły jej przyjaźń takich mężów jak Wenancjusz Fortunat i Grzegorz z Tours. Sama może niczego nie skomponowała, ale była inspiratorką wielu poematów. Nazwano ją Gemma Galliae pretiosissima. Po zniszczeniach dokonanych przez hugenotów (1562) i rewolucję, w Poitiers nadal przechowuje się z uszanowaniem resztki jej relikwii. Ich rekognicji dokonano w 1987 r.

Radegunda z Wellenburga. Na zamku Wellenburg pod Augsburgiem była służącą. Gdy spełniała uczynki miłosierdzia, napadły ją wilki i śmiertelnie pokąsały. Zmarła na skutek tego wypadku około 1290 r. Miejsce, w którym się to stało, zaczęli tłumnie odwiedzać pielgrzymi. Wybudowano tam wtedy kaplicę, nazywaną Sankt Rathen. Relikwie w 1812 r. umieszczono w kościele w Waldbergu, w powiecie augsburskim. Wspomnienie obchodzi się 13 sierpnia.

Najlepszy wykaz źródeł i literatury w: W. Schweiger (wyd.), Bavaria Sancta Bd. I, Regensburg 1970, 285-311. Zwięźle w LThK 8 (1983), 963 n. - Ikonografia w LCI 8 (1976), 247.