Teodoryk
Jest to imię pochodzenia germańskiego, złożone z członów theud- (goc. thiud) 'ród, plemię' i -rihhi 'pan, władca, król' (por. łac. rex). Nosił to imię Teodoryk Wielki (454-526), król Ostrogotów, twórca państwa Ostrogotów w Italii (ze stolicą w Rawennie).
W Polsce imię znane od czasów średniowiecznych. Często przyjmowało formę Cedro, Czader. Ze średniowiecza (1390-1416) poświadczone są również formy: Dytrych, Dzietrzych, które są spolszczeniem form niemieckich: Dietrich i Dieter. Formą spolszczoną jest też używany w dawnej Polsce Szczedrzyk.
Odpowiedniki obcojęz.: łac. Theodericus, Theodoricus, ang. Theodorick, Derrick, fr. Théodoric, Thierry, niem. Theoderich, Theodorich, Dietrich, Dieter, wł. Teodorico, Teoderico.
W plejadzie średniowiecznych świętych znaleźć można ponad dziesięciu Teodoryków. Wszyscy ci święci zamieszkiwali Galię lub kraje niemieckie. Tu ze względów wyłuszczanych wielokrotnie wystarczy przedstawić siedmiu. Ósmy, Teodoryk Balat, przedstawiciel czasów nowszych, uwzględniony zostanie w aneksie, w zbiorowym omówieniu męczenników, którzy w Chinach stali się ofiarami tzw. powstania Bokserów.
Teodoryk, opat z Mont-d'Or. Żywoty tego mnicha z VI stulecia pochodzą dopiero z IX w. Świadczą raczej o kulcie aniżeli o życiu i działalności swego bohatera. Teodoryk wedle nich miał pochodzić z Aumenancourt-le-Grand (depart. Marne). Jego ojciec Mercard trudnił się podobno rozbojem. Gdy Teodoryk dorósł, rodzice go ożenili. Nie mogąc skłonić małżonki do wstrzemięźliwości, miał ją opuścić i udać się do Reims. Potem, rzekomo za radą św. Remigiusza, wybudował klasztor, do którego zgłosiło się wielu kandydatów, w tym jego własny, nawrócony ojciec. Teodoryk miał też uleczyć z choroby oka króla Austrazji Teodoryka I. Flodoard dorzuca, że uleczył także córkę tego władcy i że otrzymał dlatego wielkie dobra. Święty zmarł 1 lipca 533 r.
Teodoryk, biskup Cambrai. Na stolicę biskupią wyniósł go w 830 lub 831 r. Ludwik Pobożny. Sakry udzielił mu Ebbon, arcybiskup Reims. Uczestniczył w 835 r. w synodzie w Thionville, na którym Ludwika na nowo proklamowano cesarzem. W 844 r. święcił kościół w Walers, a w 852 r. dokonał translacji relikwii św. Wedasta. Był w następnym roku na synodzie w Soissons. Gdy przejeżdżał przez swą olbrzymią diecezję, jakiś człowiek, pozdrawiając go zbyt uniżenie, wystraszył jego mulicę, na skutek czego złamał sobie nogę. Zdołał się jeszcze wyleczyć. Zmarł 5 sierpnia 863 r. Ciało przeniesiono później do Magdeburga.
Źródła i literatura w Bibl. Ss. 12 (1969), 228 n. (H. Platelle).
Teodoryk z Metzu. Był bliskim krewnym królowej Matyldy oraz wybitnego biskupa Kolonii, Brunona I. Nic dziwnego, że od wczesnych lat obracał się w kręgach dworskich. Z czasem przyjaźń złączyła go z samym cesarzem Ottonem I. Jako jego doradca towarzyszył mu w r. 962 do Rzymu na koronację cesarską. W dwa lata później został biskupem Metzu, ale na sprawy państwa wywierał nadal wpływ poważny. W szczególności przejawiło się to w posłuchu, jaki znajdował u Ottona II. Także jemu towarzyszył w r. 981 w drodze do Italii. Stosunek do panujących zmienił się dopiero za Ottona III, którego polityce się przeciwstawił. Wielce zasłużył się dla rozwoju życia kościelnego i zakonnego w swej diecezji. W Metzu założył w r. 968 klasztor Św. Wincentego, dla którego wybudował kościół i sprowadził relikwie. Inne klasztory zreorganizował lub zreformował. Rozpoczął też budowę katedry, ale dokończyć już nie zdołał. Zmarł 7 września 984 r.
Teodoryk II, biskup Orleanu. Zanim został biskupem, był mnichem w benedyktyńskim opactwie Saint-Pierre-le-Vif w Sens. Cieszył się przyjaźnią Fulberta z Chartres. Także pod koniec swego życia schronił się znów w wymienionym opactwie. Chciał jeszcze odbyć pielgrzymkę do Rzymu, ale zmarł w drodze, 27 stycznia 1022 r. Pochowano go w Tonnerre, gdzie życie zakończył, w klasztorze pod wezwaniem św. Michała. Zachowały się dwa życiorysy biskupa, przy czym krótszy okazał się bardziej wiarogodny. Miasto Tonnerre uznało go za swego patrona.
Teodoryk, opat z Saint-Evroult. Jeszcze jako nieletni chłopiec oddany został na wychowanie swemu krewnemu, który był opatem w Jumi-ges. Tam też był potem przeorem i rektorem szkoły. Gdy zdecydowano odnowić opactwo w Saint-Evroult, stanął na czele ekipy, a w 1050 r. objął tam rządy. Wkrótce ośrodek stał się wzorem dyscypliny i chwalby Bożej. Opat kładł przede wszystkim nacisk na studium i modlitwę myślną. Otwarł w opactwie szkołę i zadbał o skryptorium. W 1057 r. jako pielgrzym wybrał się do Ziemi Świętej. Zmarł, kiedy w kościele Św. Mikołaja na Cyprze modlił się u stóp ołtarza. W menologiach benedyktyńskich wspominano go w dniu 1 lipca.
Źródła i literatura w Bibl. Ss. 12 (1969), 233 n.
Teodoryk, opat z Saint-Hubert. Urodził się 11 listopada 1007 r. w Leernes, w prowincji Hainaut (Belgia). Miał dopiero dziesięć lat, kiedy został w Lobbes oblatem benedyktyńskim. Przebywał potem w Stavelot i w Mauzon. W lutym 1056 r. został w Saint-Hubert opatem. Przeprowadził wówczas reformę na modłę Ryszarda z Saint-Vannes, opactwo wyposażył w nowe dobra, założył osiem przeoratów. Był przyjacielem Grzegorza VII, który też wydzielił jego opactwo z granic diecezji, ustanawiając tzw. abbatia nullius. W sporze o inwestyturę stał zdecydowanie po stronie papieża. Zmarł 25 sierpnia 1086 r. Jego życiorys stał się cennym świadectwem epoki, w której żył.
Teodoryk Niemiec. Pochodził, jak wskazuje na to sam przydomek, z Niemiec, ale większość swego życia spędził w Italii, gdzie zasłynął z daru czynienia cudów. Był już wówczas karmelitą z tej gorliwej generacji zakonnej, która wydała wielu błogosławionych. Działał w Rzymie, Sienie, Florencji i Wenecji. W tym ostatnim mieście zmarł 15 października w r. 1377 lub 1379. Lud czcił go od początku jako świętego, karmelici zaś włączyli go do swych mszałów i brewiarzy.