Specyficzny mózg nastolatka

Najwięcej neuronów wymiera w mózgu w okresie dorastania. Specyfika tego okresu rozwoju mózgu powoduje, że nastolatki są bardziej podatne na uzależnienia, nie lubią wcześnie chodzić spać, chętnie natomiast chodzą własnymi drogami.

Wykład o mózgu nastolatka to jedno z cyklu wydarzeń, rozpoczętego w poniedziałek na Uniwersytecie Śląskim (UŚ) w Katowicach w ramach obchodów Światowego Tygodnia Mózgu 2014.

"Największe, gigantyczne wymieranie neuronów odbywa się w naszym mózgu w okresie adolescencji, kiedy jesteśmy nastolatkami. Między 5. a 20. rokiem życia w niektórych partiach mózgu tracimy nawet 85 proc. neuronów. To jest okres nieprzypadkowej przebudowy - moment, kiedy powstaje architektura kory mózgowej, potem konsumujemy efekty tego etapu. Żadne inne organizmy zwierzęce tego nie przechodzą, tylko ludzie" - powiedział w poniedziałek dziennikarzom dr Marek Kaczmarzyk z Pracowni Dydaktyki Biologii Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŚ.

Jak wyjaśnił, intensywne zmiany w mózgu nastolatków służą przystosowaniu do poszukiwań. "Nastolatek szuka, ryzykuje, tworzy nowe rozwiązania. Dzięki temu prawdopodobieństwo, że przyszłość nas zaskoczy, jest mniejsze" - powiedział dr Kaczmarzyk.

"Przeciętny nastolatek, nawet jeżeli nauczyciel powie mu, jak rozwiązać zadanie z treścią, zazwyczaj użyje swojego sposobu. W większości przypadków zaplącze się w tym wszystkim i nic dobrego z tego nie wychodzi, ale jest to tendencja wyraźna" - dodał.

Większa podatność nastolatków na uzależnienia wynika z faktu, że płaty czołowe mózgu, które są m.in. odpowiedzialne za racjonalne podejmowanie decyzji są słabo rozwinięte, natomiast układ nagrody, który jest związany ze wsparciem emocjonalnym działań, jest w pełni rozwinięty.

"Mamy więc sytuację, że to co lubię, jest dla mnie wartościowe, ale nie mam ograniczeń związanych z płatami czołowymi, które bardzo wolno dojrzewają. W efekcie nastolatek chętniej powtarza rzeczy, które sprawiają mu przyjemność, a to jest prosta droga do uzależnień. Uzależnienia powstałe w tym wieku są silniejsze i trudniejsze potem do zwalczenia. Jeżeli ktoś nauczy się palić w wieku nastu lat, to ma 3-4-krotnie mniejsze prawdopodobieństwo pozbycia się tego nałogu w wieku dorosłym niż ten, który zaczął w wieku ponad 20 lat" - mówił dr Kaczmarzyk.

Zmienne nastroje nastolatków tłumaczy z kolei charakterystycznymi w tym wieku skokami stężenia dopaminy. "Dopamina skacze, a więc konflikt, który odbieramy jako koniec świata, po krótkim czasie może być dla nastolatka marginalny. Po dwóch godzinach od trzaśnięcia otwierają się drzwi jego pokoju i słyszymy: Co z tym obiadem? Proszę się nie złościć - dla nastolatka mogło już wszystko minąć. To nie jest sposób obejścia nas, tylko natura ich mózgów" - zapewnił naukowiec.

Nastolatka ponoć nie warto też zaganiać do łóżka przed północą, bo poziom melatoniny w jego mózgu jest tak niski, że i tak nie zaśnie.

W ramach Tygodnia Mózgu do piątku w Uniwersytecie Śląskim planowane są otwarte wykłady i warsztaty, poświęcone m.in. podejmowaniu decyzji w ekstremalnych sytuacjach, czy spotkaniu umysłu z pieniądzem.