Chorwacja: kult bł. kard. Stepinaca powodem napięć z Serbią

Surowa krytyka ministra spraw zagranicznych Serbii Ivicy Dačicia kultu, jakim w Chorwacji otaczany jest bł. kardynał Alojzy Stepinac stała się przyczyną zerwania przez jego chorwackiego odpowiednika, Davora Stiera kontaktów z MSZ w Belgradzie.

Jak stwierdził, niemożliwe jest utrzymania kanału komunikacji ze swoim kolegą w Belgradzie, a za relacje między obydwoma krajami będą odpowiadali premierzy.

Serbowie od dawna zarzucają Chorwatom kult zmarłego przedwcześnie na skutek prześladowań w komunistycznym więzieniu kard. Stepinaca i oskarżają go o popieranie faszystowskiego ruchu ustaszy promowanie przymusowych nawróceń prawosławnych Serbów. Szef chorwackiej dyplomacji twierdzi, że nie może dalej utrzymywać komunikacji z Dačićiem, po tym jak oskarżył on władze Zagrzebie o tolerowanie "faszyzacji" społeczeństwa oraz promowanie atmosfery anty-serbskiej. Szef serbskiej dyplomacji skrytykował też w minionym tygodniu poświęcenie chorwackim Osijeku pomnika kard. Stepinaca.

Kard. Alojzy Stepinac, który został beatyfikowany w 1998 roku przez św. Jana Pawła II, jest czczony przez katolickich Chorwatów jako męczennik za wolność wiary i utrzymanie więzi narodu z jego katolickimi korzeniami w okresie jugosłowiańskiego reżimu komunistycznego. W 1946 roku został skazany na karę więzienia za współpracę z ustaszami. Jego postać jest już od dawna w centrum sporu między Zagrzebiem a Belgradem.

Od lipca ub. roku pracuje utworzona z inicjatywy Ojca Świętego kościelna serbsko-chorwacka Komisja Mieszana, w sprawie wspólnej ponownej oceny życia błogosławionego kard. Alojzego Stepinaca. Na jej czele stoi o. Bernard Ardura OPraem, przewodniczący Papieskiego Komitetu Nauk Historycznych. W jej skład wchodzą: ze strony chorwacko-katolickiej - kard. Josip Bozanić, arcybiskup zagrzebski; biskup Mostaru i Duvna Ratko Perić; biskup Požegi Antun Škvorčević; dr Jure Krišto z Chorwackiego Instytutu Historycznego; dr Mario Jareb z Chorwackiego Komitetu Nauk Historycznych; ze strony serbsko-prawosławnej - metropolita Czarnogóry i Wybrzeża Amfilochiusz; metropolita zagrzebski i lublański Porfiriusz; biskup Nowego Sadu i Baczki Ireneusz; biskup Sławonii Jan; stały delegat Serbii przy UNESCO ambasador prof. Darko Tanasković.

Kard. Alojzije Stepinac (1898-1960) służył jako żołnierz armii austriackiej na froncie włoskim, skąd wyszedł zdemobilizowany w 1919 r. W wieku 33 lat przyjął święcenia kapłańskie. Wkrótce po święceniach założył w Zagrzebiu archidiecezjalną Caritas, a w 1934 r. został arcybiskupem-koadiutorem z prawem następstwa przy arcybiskupie Antonie Bauerze. Trzy lata później został arcybiskupem metropolitą zagrzebskim. Stanowisko to zajmował przez cały okres II wojny światowej i po jej zakończeniu, mimo uwięzienia.

W czasie wojny dał się poznać jako gorący przeciwnik faszyzmu i komunizmu, występował w obronie prześladowanych Żydów, prawosławnych Serbów, Cyganów i innych. Tuż po zakończeniu wojny wystąpił ostro przeciw okrucieństwom nowej władzy, za co już w 1946 r. trafił do więzienia. Oficjalna kampania przeciw Stepinacowi rozpoczęła się po tym, jak odrzucił on żądanie podporządkowania Kościoła katolickiego władzom komunistycznym. Zaczęto wówczas zarzucać mu współpracę z Niemcami i współudział w mordowaniu Żydów, Serbów i Cyganów. Po szybkim, sfałszowanym procesie skazano go na 16 lat pozbawienia wolności, z których pierwszych pięć lat spędził w ciężkim więzieniu w Lepoglavie, po czym wypuszczono go, ale pozostał już do końca życia pod nadzorem.

W 1952 r. Pius XII mianował go kardynałem. Stepinac nigdy jednak nie mógł udać się do Watykanu, aby przyjąć kapelusz kardynalski. Zmarł wskutek ciężkiej choroby, której nabawił się w więzieniu. Na wieść o jego śmierci Jan XXIII odprawił osobiście w Bazylice św. Piotra Mszę św. w jego intencji, a wygłoszone podczas niej kazanie papieskie przyjęto jako nieoficjalny początek procesu kanonizacyjnego.

Władze jugosłowiańskie niespodziewanie zgodziły się pochować kardynała w katedrze zagrzebskiej, przedstawiając to zresztą jako akt dobrej woli wobec Kościoła katolickiego. Pogrzeb zmarłego w opinii świętości arcybiskupa Zagrzebia odbył się 13 lutego 1960 r. Natychmiast też jego grób stał się miejscem licznych pielgrzymek. Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym 3 października 1998 r. w narodowym chorwackim sanktuarium maryjnym Marija Bistrica.