Kościół jest kobietą

15 lat temu, 1 października 1994 r., Jan Paweł II, ogłosił Edytę Stein - wraz ze św. Brygidą Szwedzką i św. Katarzyną ze Sieny - patronką Europy. Do myśli Edyty Stein nawiązała we wrześniowym artykule w L’Osservatore Romano, "Pytania kobiet", Elżbieta Adamiak, wykładowczyni teologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Fragment tekstu Elżbiety Adamiak  prezentował 14 września Tygodnik Powszechny. Jednakże redakcja ucięła streszczenie  w najciekawszym momencie, tam, gdzie autorka obszernie odwołuje się do myśli św. Teresy Benedykty od Krzyża, "pruskiej Żydówki, zrazu ateistki, filozofki nawróconej na katolicyzm, nauczycielki, działaczki społecznej, również w ruchu kobiecym, intelektualistki, mistyczki, karmelitanki, męczennicy, świętej". E. Stein swymi wykładami chciała motywować dziewczęta i kobiety katolickie do kształcenia się. Jej wystąpienia z przełomu lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, zawierają fundamentalny namysł nad tym, "Czym jest kobieta? Czy istnieje istota kobiety, istota kobiecości?"

Myśl Edyty Stein E. Adamiak sumuje w trzech stwierdzeniach. Po pierwsze - idąc za Księgą Rodzaju - istota człowieczeństwa wyraża się w dwojaki sposób: kobiecy i męski. Stąd wypływa równość wszystkich ze względu na człowieczeństwo. Różnica płci nie uprzywilejowuje jednej z nich kosztem drugiej. Po drugie, reflektując nad różnicą płci, istotę kobiecości,  widzi w dwóch postawach duchowych: podtrzymywania życia i opiekowania się nim oraz poznania intuicyjnego i wczuwającego się. Po trzecie, pisała Stein o indywidualności każdej osoby ludzkiej. Istota męskości czy kobiecości niekoniecznie musi realizować się w pełni albo nawet może być całkowicie niezgodna z przyjętą zasadą cech charakterystycznych dla danej płci.

Rozróżnienie tych trzech poziomów, centralne dla zrozumienia myśli Edyty Stein, jest też aktualne w  dyskusjach o odnowionej teologii kobiety. Są one syntezą aktualnych zagadnień: postulatu równości,  postulatu myślenia ciągle na nowo, na czym zasadza się różnica między kobietami i mężczyznami, postulatu uznania różnorodności w konkretnej realizacji bycia kobietą i bycia mężczyzną. Stein uważa, że przykładem przekraczania różnicy płciowej są zakonnicy i święci. Integrują oni/one cechy obu płci: święci mężczyźni miewają cechy kobiece, święte kobiety - męskie.  Według E. Adamiak, spośród trzech wymienianych poziomów myślenia o kobiecie ( i o mężczyźnie), zwłaszcza ostatni ciągle w zbyt małym stopniu wpływa na nasze pojmowanie relacji pomiędzy płciami, jak też ich praktykę.

Zarazem jednak myśl E. Stein jest przykładem na to, że powracając dziś dzięki Papieżowi Franciszkowi do powstałej w epoce soborowej koncepcji teologii kobiety możemy sięgać po świadectwa wcześniejsze i inspirować się nimi w nieustannym zaangażowaniu w ich realizację.

Uprzedzając wszelakie posądzenia autorki o szerzenie "zgubnego feminizmu", warto też, mając  na względzie teksty Nowego Testamentu (n.p. Ef 5, 25-32; 2 Kor 11, 2),  pamiętać, że poza j. polskim, słowo "Kościół" jest rodzaju żeńskiego.

Pełny tekst E. Adamiak:

http://www.osservatoreromano.va/pl/news/pytania-kobiet#sthash.w8keu8um.dpuf