Polska Rada Ekumeniczna: Kościoły zrzeszone reagują na zagrożenie koronawirusa

W związku z pandemią koronawirusa, wywołującego chorobę COVID-19, i wprowadzeniem przez rząd stanu zagrożenia epidemicznego pojawiło się wiele zaleceń dotyczących higieny i zgromadzeń. Część z nich dotyczy bezpośrednio życia religijnego i praktyki liturgicznej. Przedstawiciele Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej w reakcji na tę sytuację wystosowali szereg apeli i zaleceń.

11 marca Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła stan pandemii koronawirusa. W Polsce 13 marca rząd wprowadził stan zagrożenia epidemicznego zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Konsekwencją tego są m.in. zamknięcie granic, ograniczenia w działaniu placówek gastronomicznych i kulturalnych oraz zakaz zgromadzeń publicznych powyżej 50 osób, w tym zgromadzeń państwowych i religijnych. Zaleca się też unikanie bezpośredniego kontaktu z ludźmi.

Sytuacja ta postawiła wyzwania w życiu religijnym i praktyce liturgicznej różnych wyznań. Szereg przedstawicieli związków religijnych w Polsce zajęło stanowisko w tej sprawie. Wśród nich są też reprezentanci Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej.

Prezbiter Mateusz Wichary, przewodniczący Rady Kościoła Chrześcijan Baptystów, wystosował „List ws. epidemii koronawirusa”. Decyzję o ewentualnym odwoływaniu nabożeństw pozostawia przywództwu każdego zboru. „Sugerujemy jednak jako najlepsze rozwiązanie przygotowanie przez małą liczbę osób nabożeństwa dla pozostałych zborowników z możliwością udziału internetowego” – napisał. Zachęca też do przestrzegania higieny, ograniczenia spotkań i przełożenia chrztów. „Przeprowadzanie Wieczerzy Pańskiej należy ograniczyć do dystrybucji chleba i wina w oddzielnych kieliszkach oraz uprzednio przygotowanych częściach chleba, aby uniknąć wspólnego łamania go przez wszystkich uczestników” – czytamy w liście lidera polskich baptystów.

Bp Jerzy Samiec, zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, a jednocześnie prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, zalecił odwołanie nabożeństw w dwie najbliższe niedziele. Poprosił też duchownych o obecność w kościele w porach nabożeństw, aby porozmawiać i pomodlić się z osobami, które mimo odwołania nabożeństwa przyszły do kościoła. „Ponieważ wprowadzono wiele ograniczeń, proszę również o szczególne podejście do osób potrzebujących wsparcia” – napisał bp Samiec w swym liście pasterskim. Ponadto w specjalnym przesłaniu zwraca też uwagę na to, że czas ograniczeń związanych z pandemią może być dobrą okazją do tego, aby przemyśleć swoje życie, cele w swoim życiu, to, dokąd zmierzamy.

Bp Andrzej Malicki, superintendent naczelny Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, zaleca odwołanie nabożeństw w dwie najbliższe niedziele, a tam, gdzie jest to możliwe, zorganizowanie przekazu internetowego. Prosi też pastorów o pełnienie dyżuru duszpasterskiego. „Od tego, jak się zachowamy w tym trudnym momencie, zależy los nas wszystkich” – napisał w swym zarządzeniu metodystyczny duchowny.

Biskup Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP ks. Marek Izdebski 16 marca ogłosił list dotyczący pandemii COVID-19. „W czasach takich jak te, dbałość o zdrowie i życie swoje i bliźnich staje się takim samym świadectwem wiary, jak nawet heroiczne trwanie przy zborowym zwiastowaniu Słowa. Kościół widzialny i niewidzialny to nie nabożeństwo, choćby nie wiedzieć jak budujące. Kościół to wspólnota wiernych, wybranych przez Boga w każdym miejscu i czasie; i dlatego właśnie troska o każde pojedyncze życie staje się nakazem wynikającym z dbałości o Kościół” – napisał duchowny.

Dwa dni wcześniej Ewa Jóźwiak, prezes Synodu Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, w związku pandemią koronawirusa skierowała list do współwyznawców. „Nie mamy gotowych recept na funkcjonowanie Kościoła w czasie, kiedy nie możemy się spotkać w naszych kościołach, by słuchać Słowa Bożego i wielbić Boga tak, jak do tego przywykliśmy. Luteranie apelują do swoich wiernych: "Zostańcie w domach, Pan Bóg się nie obrazi. Powtarzam za nimi ten apel!” – napisała. Zaapelowała też o objęcie opieką osób starszych i samotnych. W Kościele Ewangelicko-Reformowanym część parafii odwołała nabożeństwa w marcu. „Nie jest to podyktowane ani strachem, ani brakiem wiary w Boga, a poczuciem odpowiedzialności wobec realnych zagrożeń, jakie naszemu zdrowiu niesie rozprzestrzeniający się wirus. Nie narażajmy siebie, naszych bliskich i bliźnich” – napisała Ewa Jóźwiak w informacji załączonej do jej listu. Niektórzy duchowni reformowani zaproponowali wiernym wspólną modlitwę i rozważanie Słowa przez internet.

Bp Wiktor Wysoczański, zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego, wystosował apel, w którym zaleca, aby nie organizowano mszy i nabożeństw dla więcej niż 50 osób. Od uczestnictwa w mszy zwolnił osoby starsze, chore, dzieci, młodzież i ich opiekunów oraz osoby obawiające się zakażenia podczas nabożeństw. Komunia będzie przyjmowana tylko pod postacią chleba na rękę. Nie będzie też wody święconej w kropielnicach. „Osoby pozostające w domu w niedzielę, mogą nawiązać kontakt duchowy z tymi, którzy modlą się w naszych świątyniach według porządku nabożeństw parafialnych. Mogą również wysłuchać Mszy świętych w radiu, telewizji lub w internecie” – czytamy w apelu biskupa polskokatolickiego.

Bp Marek Karol Babi, zwierzchnik Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, wydał nakaz, w którym podkreślił, że wszystkie msze i inne wydarzenia religijne nie mogą gromadzić więcej niż 50 osób. Nakazał też natychmiastowe zawieszenie rekolekcji wielkopostnych. Ponadto udzielił dyspensy od obowiązku uczestnictwa w niedzielnej mszy oraz adoracji Przenajświętszego Sakramentu osobom starszym, chorym, dzieciom, młodzieży i ich opiekunom, obawiającym się narażenia na infekcję i kobietom w ciąży.

Sobór biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 17 marca wydał komunikat w sprawie epidemii koronawirusa. Zarekomendowano dodanie do ektenii usilnej podczas Boskiej Liturgii próśb z „molebna w czasie morowego powietrza”. „Wszystkie nabożeństwa należy odprawiać zgodnie z wielkopostnym harmonogramem. Należy rekomendować wiernym, by przystępowali do Sakramentu Spowiedzi w dni powszednie, kiedy gromadzi się w świątyniach mniejsza ilość wiernych. Odnośnie św. Eucharystii, Św. Sobór Biskupów stwierdza jednoznacznie, że św. Eucharystia jest źródłem życia, zdrowia duszy i ciała, wobec której żadna choroba nie ma mocy. Boska Eucharystia – jest Boskim ogniem, który spala wszelkie zło” – napisali prawosławni biskupi. Zaznaczono, że zalecenie to dotyczy również osób przebywających w szpitalach, miejscach odosobnienia i na domowej kwarantannie. Duchownym zarekomendowano zapewnienie środków higienicznych w cerkwiach i pomieszczeniach parafialnych, a także powstrzymanie się od spotkań w salach parafialnych.

Trzy dni wcześniej diecezja wrocławsko-szczecińska Kościoła Prawosławnego zaapelowała, aby osoby z objawami przeziębienia, osłabione, starsze i przewlekle chore pozostały w domu i nie uczestniczyły w nabożeństwach. Jednocześnie poinformowała, że: jeśli ktokolwiek obawia się o swoje zdrowie może pozostać w domu; osoby uczestniczące w nabożeństwach nie są zobligowane do całowania ikon, krzyża, relikwii czy ręki duchownego; podchodząc do ikon, krzyża czy relikwii można oddać im cześć poprzez pokłon. „Ciało i Krew Boga Jezusa Chrystusa znajdujące się w Kielichu nie może być przekaźnikiem epidemii” – podkreślono w komunikacie diecezji. Z kolei we wszystkich cerkwiach parafialnych dekanatu białostockiego, z błogosławieństwa zwierzchnika prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej abp. Jakuba, 15 marca sprawowane miały być specjalne molebny, czyli krótkie nabożeństwa błagalne lub dziękczynne.

11 marca obradowała Komisja ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski i Polskiej Rady Ekumenicznej. Jej członkowie również odnieśli się do zagrożenia związanego z koronawirusem. „W związku ze wzrastającą liczbą zachorowań wywołanych przez koronawirusa Komisja Dialogu KEP i PRE zachęca chrześcijan w Polsce do wytrwałej i pełnej wiary modlitwy. Wyraża bliskość ze wszystkimi dotkniętymi chorobą i ich rodzinami oraz składa wyrazy wdzięczności tym, którzy w związku z epidemią pełnią służbę na rzecz bliźnich. Niech Boży Duch wspiera nas w roztropności i w nadziei” – napisano w komunikacie z posiedzenia Komisji