Prymas Polski do ofiar molestowania seksualnego: przepraszam. Nigdy dość mówienia o tej krzywdzie

Chciałbym publicznie przeprosić wszystkie osoby wykorzystane seksualnie przez księży naszej archidiecezji - powiedział we wtorek prymas Polski abp Wojciech Polak. Zaprezentował w Gnieźnie wytyczne dotyczące ochrony dzieci i młodzieży w archidiecezji gnieźnieńskiej.

Zaprezentowany we wtorek w Gnieźnie (Wielkopolskie) dokument będzie od lipca obowiązywał wszystkie osoby duchowne i świeckie we wszystkich jednostkach kościelnych mających do czynienia z dziećmi w archidiecezji gnieźnieńskiej.

"Korzystając z okazji publikacji wytycznych (...), chciałbym najpierw publicznie przeprosić wszystkie osoby wykorzystane seksualnie przez księży naszej archidiecezji. Archidiecezja gnieźnieńska nie jest od tych przestępstw i grzechów wolna" - powiedział we wtorek na konferencji prasowej prymas.

Dodał, że obecnie dysponuje wiedzą o pięciu osobach poszkodowanych, zastrzegł, że nie można wykluczyć dalszych zgłoszeń.

"Każdą z tych osób, niezależnie od tego, czy doświadczyła takiego przestępstwa dawno temu, czy w nieodległej przeszłości, jeszcze raz serdecznie przepraszam. Nie dość mówienia o ich krzywdzie, o krzywdzie wyrządzonej im samym, ich rodzinom, a także wspólnocie Kościoła" - powiedział abp Polak.

Zapewnił, że ofiary wykorzystania seksualnego "zostały przyjęte i wysłuchane, a tym, którzy tego potrzebowali, udzielona została też pomoc materialna".

"Te straszne krzywdy wyrządzone im przez naszych księży, rodząc w nas wszystkich - we mnie jako pierwszym - ból i wstyd, jednocześnie mobilizują, aby jeszcze raz powtórzyć, że każdy sygnał i każde ujawnienie przyjmujemy i nadal przyjmować będziemy z największą starannością, pamiętając, że nie jest łatwo przełamać lęk i wstyd" - powiedział prymas.

W marcu zaprezentowano dane o zgłoszeniach przypadków wykorzystania seksualnego małoletnich przez duchownych, które Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski otrzymał od diecezji i zakonów.

Z opracowania wynika, że od 1 stycznia 1990 r. do 30 czerwca 2018 r. zgłoszono 382 przypadki wykorzystywania seksualnego małoletnich przez duchownych, w tym 198 dotyczyło osób poniżej 15 lat.

Prymas przypomniał, że cztery z tych przypadków dotyczą duchownych archidiecezji gnieźnieńskiej. Zapewnił, że "wszystkie one zostały zgłoszone do Kongregacji Nauki Wiary i miały swój finał przed organami państwa".

"Jeden zakończył się wydaleniem księdza ze stanu duchownego; drugi czasową karą zakazu kontaktu i pracy z małoletnimi na okres 5 lat; trzeci dotyczył przestępstwa posiadania i rozpowszechniania pornografii z udziałem małoletnich i po wydaniu wyroku sądowego w zawieszeniu oraz wyroku procesu kanonicznego do zakończenia kary ksiądz przebywa w ośrodku terapeutycznym dla duchownych z różnego rodzaju problemami" - mówił abp Polak.

Czwarty przypadek - kontynuował - dotyczy wszczęcia postępowania przed sądem cywilnym o naruszenie dóbr osobistych pokrzywdzonego jako osoby małoletniej.

"Postępowanie to wciąż jest w toku, a ksiądz został zwolniony z obowiązków duszpasterskich i przebywa w odosobnieniu, mając zakaz podejmowania jakichkolwiek działań duszpasterskich" - wyjaśnił, dodając, że postępowanie kanoniczne w tym przypadku, zgodnie z wytycznymi Kongregacji Nauki Wiary, będzie możliwe po zakończeniu procesu cywilnego.

"Dziękuję wszystkim, którzy mieli odwagę i siłę, aby ujawnić to przerażające przestępstwo i jednoczenie proszę, aby ci, którzy nadal żyją z traumą wykorzystania pamiętali, że zawsze zostaną wysłuchani i przyjęci, a zło będzie napiętnowane i ukarane" - zaznaczył abp Polak.

Pytany o to, co jest najistotniejszą przeszkodą w rozwiązaniu problemu pedofilii w Kościele, prymas powiedział, że "rzeczą, nad którą musimy pracować, jest zmiana naszej mentalności".

"To jest nasze nawrócenie serca, dostrzeżenie potwornych cierpień, traumy, problemów, które wiążą się z osobami, które doświadczyły wykorzystania. Przeszkodą może być to, że nie wczuwamy się do końca w tę sytuację, nie jesteśmy świadomi, nie mamy wiedzy na ten temat. Te wytyczne, które opracowaliśmy mają charakter także budzenia sumień" - powiedział abp Polak.

Pytany o to, czy wezwanie o zmianę mentalności dotyczy wiernych, duchownych, czy hierarchów, odpowiedział: nas wszystkich.

"Papież Franciszek w swojej najnowszej adhortacji +Christus vivit+ mówił młodym ludziom, żeby, gdy widzą, że gaśnie powołanie kapłana, że zaczyna zachowywać się w dziwny sposób, są jakieś sytuacje nie do przyjęcia, potrafili mu dopomóc - także poprzez jasne działanie. To jeden z przykładów, że wszyscy jesteśmy za to odpowiedzialni" - powiedział abp Polak.

Podczas konferencji ks. dr Wojciech Rzeszowski, delegat ds. ochrony dzieci i młodzieży w archidiecezji gnieźnieńskiej, przybliżył szczegóły prezentowanych wytycznych. Wejdą one w życie z dniem 1 lipca br. i będą obowiązywać zarówno księży i osoby konsekrowane, jak również wszystkich świeckich prowadzących jakąkolwiek działalność wśród dzieci i młodzieży w archidiecezji gnieźnieńskiej.

"We wszystkich przypadkach - czytamy w dokumencie - celem jest wyjaśnienie zaistniałej sprawy, ochrona poszkodowanych oraz pomoc ofiarom. W tym celu, nie rezygnując z prawa do obrony, koniecznego np. w sytuacji fałszywych oskarżeń, nie akceptujemy działań połowicznych, mających na celu zbagatelizowanie i zatuszowanie sprawy, lecz dążymy do prawdy i w razie potrzeby do ukarania winowajcy i dołożenia wszelkich starań, aby podobne sytuacje nie powtórzyły się w przyszłości. Odcinamy się też i nie akceptujemy biernego milczenia, a tym bardziej biernego ukrywania sprawców".

Jak wyjaśnił, wytyczne zobowiązują wszystkie osoby pracujące z małoletnimi do budowania relacji, a zwłaszcza kontaktu fizycznego, zgodnie z normami prawa i chrześcijańskiej moralności, tak, aby nigdy nie przekraczać bezpiecznych granic i nie naruszać fizycznej, psychicznej, a zwłaszcza seksualnej intymności drugiej osoby.

"Dotyczy to zarówno kontaktów bezpośrednich, jak i tych podejmowanych w Internecie, czy za pośrednictwem urządzeń teleinformatycznych. W przestrzeni duszpasterskiej będzie to oznaczać także dbałość o transparentność spotkań z małoletnimi, by nie były one realizowane w miejscach odosobnionych czy w prywatnych mieszkaniach" - podkreślił.

Przygotowany dokument ma formę kilkudziesięciostronicowej książeczki i zawiera m.in. informacje nt. norm i wymogów prawa państwowego i kościelnego, procedur postępowania w konkretnych przypadkach z uwzględnieniem pomocy ofiarom i ściśle określonych zasad formacji i profilaktyki, a także działań prewencyjnych.

Definiuje m.in. zasady pracy z dziećmi i młodzieżą, wskazuje na konieczność odpowiedniego doboru kadry wychowawczej oraz prowadzenia szkoleń, a także określa zasady współpracy z wolontariuszami.

Dokument zawiera również sugerowaną procedurę postępowania wobec konkretnych oskarżeń i zarzutów, a więc podpowiada jak zachować się w różnych sytuacjach np. gdy podejrzewamy, że zostało popełnione przestępstwo lub dowiadujemy się o nim od samej ofiary, jej krewnych lub osób trzecich.

Dokument wejdzie w życie 1 lipca. "Chodzi o to, by każdy miał czas na zapoznanie się z nim i odpowiedzialne podpisanie deklaracji. Oczywiście jego wydanie nie kończy naszej pracy. Powołany przez Prymasa Polski zespół ds. profilaktyki miał nie tylko pomóc zredagować ten wytyczne, ale także pomóc wprowadzić je w życie. Nie chodzi bowiem o to, żeby odfajkować i powiedzieć, że mamy dokument i jest spokój, ale żeby rzeczywiście był on respektowany i by dzięki temu budować bezpieczną przestrzeń duszpasterską, w której nie wydarzy się już żaden dramat i żadna krzywda dzieci. O to będziemy zabiegać" - zadeklarował ks. Wojciech Rzeszowski.