Wielki remont w Archikatedrze warszawskiej

Osuszenie krypt, konserwacja nagrobków, nowa aranżacja nawy głównej i zainstalowanie nowoczesnego oświetlenia - to część prac przewidzianych w ramach gruntownej rewitalizacji wnętrz stołecznej archikatedry św. Jana Chrzciciela, przy której powstanie także multimedialne muzeum archidiecezji warszawskiej.

Przedsięwzięcie pod nazwą Projekt Skarbiec Dziedzictwa Kultury współfinansowane jest m.in. z funduszy unijnych i budżetu ministerstwa kultury, a suma przeznaczonych środków to prawie 21 mln zł.

Projekt Skarbiec Dziedzictwa Kultury - Bazylika Archikatedralna i Muzeum Archidiecezji Warszawskiej obejmuje przede wszystkim rewitalizację archikatedry św. Jana Chrzciciela. Zostaną przeprowadzone prace budowlane i konserwatorskie w świątyni, osuszenie krypt i szczegółowe prace konserwatorskie przy znajdujących się tam nagrobkach. Specjalnie zbudowany tunel połączy krypty z nowymi wejściami do podziemi i utworzy z nich nowoczesną trasę wycieczkową z walorami edukacyjnymi. We wnętrzu katedry zostaną przeprowadzone prace remontowe polegające na nowej aranżacji nawy głównej i prezbiteriów oraz instalacji nowoczesnego układu oświetlenia świątyni.

Drugą częścią projektu będzie powstanie nowej siedziby Muzeum Archidiecezji Warszawskiej i stworzenie wokół niego nowoczesnego ośrodka kulturalnego. Na te potrzeby zostanie poddany adaptacji budynek Pałacu Dziekanów znajdujący się przy ul. Dziekania 1, który zostanie połączony komunikacyjnie z gmachem katedry arkadowym przejściem na poziomie pierwszej kondygnacji. W całkowicie przebudowanych pomieszczeniach pałacu na powierzchni ponad 1400 m kw. zostanie umieszczona stała ekspozycja przedstawiająca eksponaty sztuki sakralnej, naczynia i szaty liturgiczne oraz starodruki. Ekspozycja wzbogacona zostanie prezentacjami multimedialnymi. Wspólnie z przedmiotami sztuki przygotowywana jest wystawa pamiątek po kard. Stefanie Wyszyńskim, który był inicjatorem powstania Muzeum Archidiecezji Warszawskiej na przełomie lat 70. i 80. XX w.

Muzeum będzie ośrodkiem animacji kultury. W jego pomieszczeniach odbywać się będą m.in. wystawy czasowe, panele dyskusyjne i spotkania na temat wiary, kultury i sztuki. - Będzie ono nie tylko ekspozycją rzeczy dawnych, ale także swoistym centrum życia kulturalnego w tym miejscu stolicy - mówił obecny podczas prezentacji projektu kard. Kazimierz Nycz. Metropolita warszawski podziękował zarówno przedstawicielom ministerstwa kultury za pomoc w zdobyciu wsparcia unijnego, jak też projektantom i wykonawcom prac.

Zdaniem kard. Nycza, rewitalizacja katedry to ważne dzieło po prawie 60 latach od odbudowania świątyni po jej zniszczeniu przez hitlerowców. - Odbudowywano ją, gdy państwo było biedne, z czego było można. Najbardziej widać to w warstwach cegieł na ścianach naw - dodał kard. Nycz.

Prezentację projektu, w której wzięli udział przedstawiciele ministerstwa kultury i dziedzictwa narodowego, zarządu województwa mazowieckiego oraz firm wykonawczych, poprzedziła krótka modlitwa, którą poprowadził ks. Bogdan Bartołd, proboszcz archikatedry. Jak mówił, niezwykła obecność Boga we wnętrzach świątyni sprawia, że "dzieła naszych rąk są piękne i potrafią służyć innym. Chcemy całe to nasze dzieło i tych, którzy biorą w nim udział, powierzyć Opatrzności Bożej".

Podczas prezentacji z koncertem m.in. staropolskich pieśni barokowych wystąpił Chór Centrum Myśli Jana Pawła II pod batutą Zofii Borkowskiej.

Projekt Skarbiec Dziedzictwa Kultury - Bazylika Archikatedralna i Muzeum Archidiecezji Warszawskiej finansowany jest z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, przy współudziale środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego oraz darowizn osób prywatnych. Ogólna suma wartości projektu wynosi prawie 21 mln zł, z czego dofinansowanie unijne to 17,7 mln zł.

Archikatedra św. Jana Chrzciciela, początkowo jako drewniany kościół, była kaplicą zamkową książąt mazowieckich (wzniesioną w 1250 r.). Kościół murowany powstał na początku XV w. w stylu tzw. gotyku mazowieckiego. Po renowacji na początku XIX w. kościół uzyskał modny wówczas styl gotyku angielskiego.

W XVII i XVIII w. była to jedna z najważniejszych świątyń Rzeczypospolitej. W tym właśnie kościele ks. Piotr Skarga wygłosił słynne Kazania Sejmowe. 3 maja 1791 r. tu właśnie zaprzysiężono Konstytucję. Kościół był bezpośrednio połączony z zamkiem królewskim, czego pamiątką jest łącznik na wysokości pierwszego piętra nad ul. Dziekania.

W 1944 r. kościół został wysadzony przez hitlerowców. Obecna świątynia jest rekonstrukcją wykonaną w latach 1947-1954 według projektu architekta Jana Zachwatowicza. Starano się również zrekonstruować wnętrze wcześniejszego kościoła, m.in. barokowe stalle fundacji króla Jana III Sobieskiego, czy nagrobek Stanisława Małachowskiego. Na szczególną uwagę zasługuje tzw. Kaplica Baryczków z cudownym krucyfiksem, mauzoleum kard. Stefana Wyszyńskiego oraz podziemia, w których spoczywa wiele wybitnych osobistości życia politycznego i społecznego Rzeczypospolitej. W zewnętrzną ścianę katedry, od ul. Dziekania, wmurowano gąsienicę ze zdalnie sterowanego niemieckiego czołgu-miny Goliat, atakującego Starówkę w czasie Powstania Warszawskiego 1944 r.

Kościół podniesiony został do godności katedry w 1791 r., a archikatedry w 1818 r.