Wystawa 55-lecia Filmoteki Narodowej

Fotosy z planów polskich filmów, pozwalające poznawać "od kuchni" historię rodzimej kinematografii oraz reklamujące filmy plakaty - to niektóre z elementów prezentowanej w Internecie wirtualnej wystawy z okazji 55-lecia Filmoteki Narodowej.

Ekspozycję, koncentrującą się na latach 50., można oglądać na stronie www.fn.org.pl.

Filmoteka Narodowa została powołana mocą uchwały Prezydium Rządu 29 kwietnia 1955 r., jako Archiwum Filmowe, które rozpoczęło działalność 15 czerwca 1955 r. w budynku przy ul. Puławskiej 61 w Warszawie.

"Myślą przewodnią ekspozycji jest próba powrotu do czasów, kiedy wraz ze współczesną kinematografią polską, narodziła się Filmoteka" - wyjaśniła Elżbieta Chrzanowska z Zespołu Komunikacji i Marketingu FN. "Pragniemy ukazać, na czym polega rola Filmoteki Narodowej jako archiwum dokumentującego historię X-tej muzy" - dodała .

Wystawa obejmuje najciekawsze materiały dokumentacyjne zgromadzone w zbiorach placówki, m.in. czasopisma, plakaty, fotosy, scenariusze.

Fotosom towarzyszą opisy. Jak tłumaczą twórcy ekspozycji, "werki, czyli robocze fotosy wykonane na planie zdjęciowym, dają możliwość poznania historii kinematografii polskiej od kuchni. Pojawiają się na nich członkowie ekipy filmowej, których twarze pozostają zazwyczaj nieznane, (...) operatorzy, twórcy dekoracji i kostiumów".

Na jednym z nich, z planu filmu "Con Bravura" Andrzeja Munka z 1957 r. (realizowanego pierwotnie jako jedna z nowel "Eroiki"), obok reżysera i aktorki Teresy Szmigielówny, widzimy kierownika produkcji Stanisława Adlera oraz Jakuba Goldberga, przyszłego współscenarzystę "Noża w wodzie" Romana Polańskiego.

Na innym, wykonanym w 1953 r. podczas kręcenia "Piątki z ulicy Barskiej" Aleksandra Forda, uwieczniono "roboczą naradę" Forda i operatora Jarosława Tuzara ze scenografem Antonim Radzinowiczem. Radzinowicz zaprojektował do tego filmu miniaturowe makiety zrujnowanych kamieniczek warszawskiej Starówki i kościoła Św. Anny, które miały stanowić tło dla filmowej budowy Trasy W-Z.

"Fotosy są nierzadko jedynym dowodem na powstanie scen, które nie weszły do ostatecznej wersji filmu lub zostały z niej usunięte z powodów takich, jak ingerencja cenzury" - zwracają uwagę organizatorzy wystawy.

Można też na wystawie zobaczyć fotosy do filmów "Trudna miłość", "Kanał", "Popiół i diament" czy "Eroica".

Prezentowane plakaty zapowiadają z kolei m.in. filmy: "Celuloza" Jerzego Kawalerowicza (1953, plakat autorstwa Władysława Bermana), "Człowiek na torze" Munka (1958, autor: Stanisław Zamecznik), "Pętla" Wojciecha Jerzego Hasa (1957, autor: Zygmunt Anczykowski), "Ewa chce spać" Tadeusza Chmielewskiego (1957, autor: Marian Stachurski).

Jeśli chodzi o materiały literackie, "najliczniejszą grupę dokumentów z tego okresu stanowią scenariusze, którym ówczesne władze kinematografii, realizując wytyczne partii w zakresie polityki kulturalnej, przypisywały fundamentalne znaczenie" - tłumaczą autorzy wystawy.

Elementem ekspozycji są także filmowe programy, czyli broszury i foldery zawierające szczegółowe informacje o danej produkcji, jej twórcach, aktorach - np. programy do filmów: "Pociąg" Jerzego Kawalerowicza (1959), "Pożegnania" Wojciecha Jerzego Hasa (1958) czy "Przygoda na Mariensztacie" Leonarda Buczkowskiego (1953).