„Ożywienie” Trójkąta Weimarskiego. Donald Tusk jedzie do Berlina

Premier Donald Tusk zapowiedział, że podczas zwołanego na piątek w trybie natychmiastowym szczytu Trójkąta Weimarskiego w Berlinie będzie rozmawiał z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem i kanclerzem Niemiec Olafem Scholzem o Ukrainie i blokowaniu pomocy dla niej przez Kongres USA.

Zarzucone w ostatnich latach spotkania w tym formacie, stają się ponownie instrumentem polityki zagranicznej.

Rzecznik MSZ Paweł Wroński poinformował w środę, że wymiar polityczny rozmów dotyczących Ukrainy w ramach Trójkąta Weimarskiego sprowadza się w ostatnim czasie do tego czego najbardziej Kijów potrzebuje.

Zastrzegł, że swoje wypowiedzi w tej sprawie opiera na dotychczasowej działalności szefa polskiej dyplomacji Radosława Sikorskiego, który uczestniczył w lutym pod Paryżem w spotkaniu szefów MSZ krajów Trójkąta.

Wroński przypomniał też, że w Kongresie USA trwa impas w sprawie pomocy dla Ukrainy. Dodał, że obecnie Europa pod względem finansowym bardziej niż Ameryka pomaga Ukrainie.

Odnowienie formuły spotkań

Ocenił też, że format Trójkąta Weimarskiego „sam się rewitalizuje w działaniu”; odniósł się w ten sposób do słów premiera i szefa dyplomacji, którzy w ostatnich miesiącach zapowiadali odnowienie formuły tych spotkań Francji, Niemiec i Polski.

Jak komentuje Reuters, przez ostatnie osiem lat, pod rządami PiS relacje polsko-niemieckie poważnie ucierpiały, ale - zdaniem analityków - powrót do władzy Tuska ułatwia „ożywienie” Trójkąta.

Polski premier będzie rozmawiał w Berlinie z prezydentem Francji i kanclerzem Niemiec. Reuters zwraca uwagę, że według niemieckich źródeł rządowych Scholz i Macron rozpoczną rozmowy zanim dołączy do nich Tusk, jako że w ostatnich tygodniach doszło do napięć między Paryżem z Berlinem, m.in. w związku z wypowiedzią Macrona, który nie wykluczył wysłania zachodnich wojsk lądowych na Ukrainę, odpierająca od dwóch lat inwazję Rosji. Kanclerz jest temu zdecydowanie przeciwny.

Macron i Scholz „długo rozmawiali o tym telefonicznie w ostatnich dniach” - oznajmił rzecznik kanclerza Steffen Hebestreit, który nazwał nieporozumienia między przywódcami "niuansami dotyczącymi kwestii technicznej".

Różnice stanowiska w sprawie pomocy dla Ukrainy

AFP podkreśla, że spotkanie Trójkąta zostało zorganizowane w okresie, w którym kraje europejskie usiłują zminimalizować różnice stanowisk w sprawie pomocy dla Ukrainy, między innymi w takich kwestiach jak dostawy broni, ponieważ Scholz nadal nie zgadze się na przekazanie pocisków rakietowych Taurus, co skrytykował Macron.

Prócz kwestii ukraińskiej impulsem do zacieśnienia współpracy w formacie weimarskim stały się groźby Donalda Trumpa, który zapowiedział, że jeśli wróci do Białego Domu, to USA nie będą bronić przed ewentualną rosyjską agresją tych sojuszników w NATO, którzy nie wypełniają zobowiązań finansowych wobec Sojuszu.

AFP zwraca uwagę, że Trójkąt jest formą współpracy trzech państw, które reprezentują istotny potencjał demograficzny - blisko połowę mieszańców UE - jak i geograficzny i kraje te ostatnio przypomniały o łączącym je porozumieniu.

Trójkąt Weimarski, który służy jako platforma współpracy i dialogu między Polską, Niemcami i Francją, początkowo skupiał się na wspieraniu transformacji ustrojowej Polski i jej integracji z UE. Teraz ewoluuje w odpowiedzi na zmieniające się realia polityczne.

Pomysł utworzenia Trójkąta Weimarskiego zrodził się w okresie przemian ustrojowych w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 roku. Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej, bo taka jest pełna nazwa Trójkąta Weimarskiego, to organizacja powołana do życia 28-29 sierpnia 1991 roku w niemieckim Weimarze, podczas spotkania ministrów spraw zagranicznych Polski, Niemiec i Francji - Krzysztofa Skubiszewskiego, Hansa-Dietricha Genschera i Rolanda Dumasa.

Trójkąt był początkowo kluczowym forum wsparcia dla niemiecko-polskiego pojednania, inspirowanego doświadczeniami francusko-niemieckimi. Dla Polski była to również szansa na większe otwarcie na Zachód i umocnienie pozycji lidera wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Różne formaty Trójkąta Weimarskiego

Spotkania Trójkąta Weimarskiego odbywają się w różnych formatach, w zależności od rangi i celu. Spotkania na najwyższym szczeblu, w których uczestniczą szefowie państw lub rządów są poświęcone najważniejszym kwestiom politycznym i strategicznym. Spotkania organizowane są również pomiędzy ministrami, np. spraw zagranicznych, spraw europejskich, obrony, finansów; są też szczyty z udziałem szefów parlamentów.

W 2006 roku nastąpiło ochłodzenie relacji w ramach Trójkąta Weimarskiego spowodowane tym, że ówczesny prezydent Lech Kaczyński odmawiał udziału w obchodach 15-lecia istnienia organizacji.

Współpracy weimarskiej nie sprzyjały spory polityczne; nie odbył się zaplanowany na 4 listopada 2016 roku szczyt, w którym mieli wziąć udział prezydenci Polski i Francji oraz kanclerz Niemiec. Odwołane zostały również konsultacje ministrów ds. europejskich, które miały mieć miejsce w grudniu tego samego roku w Berlinie.

Dopiero w październiku 2020 roku udało spotkać się szefom dyplomacji państw Trójkąta Weimarskiego w Paryżu, gdzie polską stronę reprezentował minister Zbigniew Rau. Prezydent Andrzej Duda spotkał się z kanclerzem Scholzem i prezydentem Macronem dwukrotnie - w 2022 i 2023 roku.

Jednak ostatnio niemiecki politolog Kai-Olaf Lang ocenił, że „Niemcy i Polska, również wspólnie z Francją w ramach Trójkąta Weimarskiego, mogą wnieść istotny wkład w zreformowanie Unii Europejskiej, czyniąc ją zdolną do rozszerzania się i zapewnienia wsparcia Ukrainie”.

PAP/dm