Dzieła naukowe będą dostępne w internecie

"Academica" – pod taką nazwą rusza właśnie projekt digitalizacji i udostępniania drogą internetową dzieł naukowych. – Celem jest dostarczenie polskim badaczom szybkiego dostępu do literatury naukowej – powiedział Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej, która jako pierwsza udostępni swoje zbiory.

Obecnie biblioteki naukowe mają możliwość wypożyczania książek i czasopism, trwa to jednak około miesiąca, co znacznie utrudnia proces badawczy lub wręcz powoduje rezygnację z wykorzystania danej publikacji. Cyfrowa Biblioteka Publikacji Naukowych "Academica", która rozpocznie działalność w grudniu 2013 roku, pozwoli skrócić czas oczekiwania na poszukiwaną przez naukowca publikację do kilku godzin. Projekt będzie polegał na utworzeniu cyfrowej bazy danych książek i czasopism naukowych oraz ich udostępnianiu dzięki wdrożeniu systemu wypożyczeń plików elektronicznych pomiędzy poszczególnymi bibliotekami.

W pierwszej kolejności zbiory udostępni Biblioteka Narodowa, która gromadzi wszystkie ukazujące się w Polsce tytuły publikacji naukowych.

Zdaniem Włodzimierza Boleckiego, wiceprezesa Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, która jest współorganizatorem projektu, największym problemem w zorganizowaniu takiej wirtualnej wypożyczalni jest niewielka liczba dotychczas zdigitalizowanych prac. Obecnie w Polsce w wersji elektronicznej dostępnych około 200 tys. prac naukowych. Według założeń projektu "Academica" w latach 2010–2013 ze zbiorów BN zostanie wyselekcjonowanych oraz poddanych digitalizacji 170 tysięcy książek i czasopism z wszystkich dziedzin nauki. Zbudowany w ramach projektu zbiór publikacji będzie systematycznie powiększany, także o prace, których nie trzeba digitalizować, ponieważ istnieją tylko w formie elektronicznej, w internecie. Wyboru dokonają eksperci rekomendowani przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej. Dostęp do cyfrowych wersji publikacji naukowych uzyskają czytelnicy ponad 500 polskich bibliotek naukowych, w tym także bibliotek uczelni prywatnych.

Digitalizacja w Polsce przebiega powoli, ponieważ brakuje sprzętu. Jak powiedział Makowski, w żadnej polskiej bibliotece nie ma dotychczas ani jednego automatycznego skanera. W ramach projektu "Academica" dla Biblioteki Narodowej zostaną zakupione dwa takie urządzenia, każde za 2 mln zł.

Jednym z założeń systemu jest ochrona zasobu przed nieuprawnionym dostępem do cyfrowego zbioru publikacji. Udostępnianie publikacji naukowych będzie się odbywało za darmo, ale wypożyczane dzieła będą podlegały ograniczeniom kopiowania lub drukowania ich fragmentów. Uniemożliwione zostanie też kopiowanie książek, które akurat znajdują się w sprzedaży.

Projekt "Academica" powstał z inicjatywy i według pomysłu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Finansowany jest przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, zaś realizują go Biblioteka Narodowa oraz Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK). Przewidywany koszt projektu wyniesie blisko 34 mln złotych.