GUS. Ponad połowa mieszkańców Polski to małżonkowie. Przybyło osób rozwiedzionych

Na dzień 31 marca 2021 r. Polskę zamieszkiwało 38 mln 36 tys. 100 osób. Było to mniej o 1,2% w porównaniu z rokiem 2011 - wynika z nowych wstępnych danych Narodowego Spisu Powszechnego, które we wtorek podał Główny Urząd Statystyczny. Choć nadal większość mieszkańców to osoby w związku małżeńskim (54%), to przybyło osób rozwiedzionych z 5,0% w 2011 r. do 7,6% w 2021. Single (kawalerowie i panny) to 29% populacji.

Ludność

Jak podaje GUS, 48,3% populacji stanowili mężczyźni, a 51,7% kobiety. Gęstość zaludnienia, czyli liczba osób przypadających na 1 km2 powierzchni kraju, wyniosła 122 osoby (w 2011 r. – 123).

W porównaniu z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 liczba ludności zmniejszyła się w 2021 r. o ok. 476 tys., czyli o 1,2%. Liczba kobiet uległa zmniejszeniu o 220,8 tys. (1,1%), a mężczyzn – o 255,0 tys. (1,4%). W okresie międzyspisowym nie uległy zasadniczej zmianie proporcje według płci. Tak zwany współczynnik feminizacji utrzymał się na poziomie z 2011 r. – na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet.

W 2021 r. ludność miejska stanowiła 59,8% ogółu ludności, na wsi mieszkało 40,2% (w 2011 r. udziały te wynosiły odpowiednio – 60,8% i 39,2%).

GUS przypomina, że liczba mieszkańców miast maleje od szeregu lat, mimo że co roku nadawane są prawa miejskie dotychczasowym miejscowościom wiejskim (w okresie międzyspisowym powstały 52 nowe miasta). Proces ten głównie spowodowany jest rozwojem ośrodków podmiejskich.

W okresie międzyspisowym tempo przyrostu ludności wiejskiej wyniosło 1,2%, w miastach stopa ubytku kształtowała się na poziomie minus 2,8%.

Największym województwem pod względem liczby ludności w 2021 r. jest nadal województwo mazowieckie liczące 5 mln 514 tys. 700 mieszkańców, co stanowi 14,5% ogółu ludności kraju.

Demografia

W porównaniu z 2011 r. znacznie zmieniła się struktura wieku ludności. Różnica ta jest przede wszystkim efektem przesuwania się w czasie wyżów i niżów demograficznych przez kolejne grupy wieku ludności.

Wstępne wyniki spisu 2021 wskazują na duże zmiany w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku. W okresie międzyspisowym zmniejszył się odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) – z 18,7% w 2011 r. do 18,4% w 2021 r., a także w wieku produkcyjnym (18-49/54 lata) – z 64,4% w 2011 r. do 59,3% w 2021 r.

Odnotowano większy spadek udziału osób w wieku produkcyjnym mobilnym (osoby zdolne i gotowe do przekwalifikowania się, zmiany pracy lub stanowiska) w ludności ogółem (o 3,1 pkt. proc.) niż udziału osób w wieku produkcyjnym niemobilnym (o 2,0 pkt. proc.). Wyraźnie zwiększył się natomiast udział ludności w wieku poprodukcyjnym – z 16,9% do 22,3%, tj. o ponad 5 pkt. proc. Oznacza to, że w ciągu dekady przybyło blisko 2 mln osób w grupie wieku 60/65 i więcej, a tym samym już przeszło co piąty mieszkaniec Polski ma ponad 60 lat.

Stan cywilny

Wstępne wyniki spisu 2021 pokazują też zmiany, jakie zaszły w strukturze ludności według stanu cywilnego w stosunku do spisu 2011. Najbardziej liczną grupą wśród osób (od 15. roku życia wzwyż) są nadal osoby pozostające w związku małżeńskim, które stanowią nieco ponad połowę tej populacji ‒ 54% (17 mln 339 tys.), dla porównania w 2011 r. było to blisko 56% (18 mln 236 tys. 400).

Kolejną grupą (której udział w stosunku do 2011 r. nie zmienił się znacznie) są kawalerowie i panny, stanowiący ponad 29% badanej populacji (w 2011 r. – blisko 29%). Strukturę dopełniają osoby owdowiałe stanowiące 8,5% (w 2011 r. – 9,6%) oraz osoby rozwiedzione, których udział znacznie wzrósł ‒ z 5,0% w 2011 r. do 7,6% w 2021 r.

Struktura ludności według stanu cywilnego jest zróżnicowana w zależności od miejsca zamieszkania. Odsetek kawalerów na wsi jest większy niż w miastach (34,5% wobec 33,6%) odmiennie niż panien (które stanowią 23,1% kobiet na wsi oraz 25,6% w miastach).

Mieszkańcy wsi częściej niż mieszkańcy miast pozostają w związku małżeńskim (57,3% osób wobec 51,9%), a różnica ta jest widoczna szczególnie w przypadku kobiet (mężatki stanowią 57,4% kobiet na wsi wobec 49,9% w miastach).

Osoby mieszkające na wsi natomiast rzadziej niż osoby w miastach są rozwiedzione (5,0% mieszkańców wsi wobec 9,3% mieszkańców miast). Odsetek osób owdowiałych na wsi i w miastach jest zbliżony i wynosi ok. 8,5%.

Jednocześnie zjawisko rozwodów jest zróżnicowane także w poszczególnych województwach. Województwa Polski zachodniej (dolnośląskie, zachodniopomorskie i lubuskie) cechują się najwyższymi udziałami osób rozwiedzionych w populacji w wieku 15 lat i więcej (odpowiednio 9,5%, 9,4%, 9,0% wobec 7,6% dla Polski ogółem) oraz najniższymi dla osób zamężnych i żonatych (odpowiednio 50,8%, 51,0%, 51,1% wobec 54,0% dla kraju ogółem). Natomiast najmniejszy udział osób rozwiedzionych odnotowano w województwie podkarpackim (5,0%) i małopolskim (5,7%).

Kraj urodzenia

Spis pokazuje też, że 97,9% (37 mln 271 tys.) stałych mieszkańców naszego kraju wskazało Polskę jako kraj swego urodzenia, natomiast 2,0% (748 tys.) urodziło się poza obecnymi granicami Polski, a dla 0,04% (17 tys.) osób kraj urodzenia nie został ustalony. Dla porównania w 2011 r. osoby urodzone w Polsce stanowiły 98,2% ogółu ludności, a urodzeni za granicą – 1,8%. Liczba osób urodzonych za granicą w stosunku do 2011 r. wzrosła o ponad 73 tys., tj. o prawie 11%.

Wśród stałych mieszkańców Polski 99,7% (37 923,9 tys.) stanowili obywatele Rzeczypospolitej Polskiej i w porównaniu z 2011 r. ich udział pozostaje na zbliżonym poziomie. Liczba osób z obywatelstwem innego kraju w 2021 r. wyniosła 111,8 tys. (0,3%), co oznacza dwukrotny wzrost w porównaniu z 2011 r.

Mniej niż 100 osób określiło się jako bezpaństwowcy, czyli osoby nieposiadające obywatelstwa żadnego kraju.

Wśród stałych mieszkańców Polski posiadających obywatelstwo innego kraju, w 2021 r. blisko 14% stanowili obywatele z krajów Unii Europejskiej. Ich liczba wyniosła 15,5 tys. i w porównaniu z 2011 r. nastąpił jej niewielki spadek. Natomiast obywatele Ukrainy stanowili 47% stałych mieszkańców Polski z obywatelstwem innym niż polskie. W porównaniu z 2011 r. ich liczba zwiększyła się prawie czterokrotnie – z 13,4 tys. do 53 tys.

"Należy jednak zaznaczyć, że ogólna liczba cudzoziemców przebywających w Polsce jest większa, ponieważ osoby zamieszkałe w Polsce czasowo, będące stałymi mieszkańcami innych krajów, nie są wliczane do ludności Polski, dla której prezentowane są dane w tym opracowaniu" - wyjaśnił GUS w raporcie.

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 został przeprowadzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 kwietnia do 30 września 2021 r., według stanu na dzień 31 marca 2021 r.

Źródło: KAI / kb