Komitet Stały o przyjęciu ustawy o In vitro

Komitet Stały Rady Ministrów rekomendował w czwartek Radzie Ministrów przyjęcie projektu ustawy o in vitro - dowiedziała się PAP w KPRM. Projekt przewiduje, że z in vitro będą mogły korzystać nie tylko małżeństwa. Zakazuje też niszczenia zarodków zdolnych do prawidłowego rozwoju.

Rzeczniczka rządu Małgorzata Kidawa-Błońska powiedziała w czwartek, że rząd projektem zajmie się prawdopodobnie 10 marca. Zapewniła, że w klubie PO znajdzie się większość dla projektu. Jej zdaniem, projekt jest "naprawdę bardzo dopracowany" i to powinno pozwolić zagłosować za nim nawet tym, którzy mają wiele uwag do in vitro.

W myśl opublikowanej w środę na stronach Rządowego Centrum Legislacji ostatniej wersji projektu, z procedury in vitro będą mogły korzystać osoby w związkach małżeńskich oraz osoby we wspólnym pożyciu, potwierdzonym zgodnym oświadczeniem.

Projekt ogranicza możliwość tworzenia nadliczbowych zarodków - zapłodnionych będzie mogło być nie więcej niż sześć komórek jajowych. Większą ich liczbę będzie można tworzyć, gdy kobieta ukończy 35 lat lub gdy będą ku temu wskazania - współistniejąca z niepłodnością choroba i wcześniejsze dwukrotne nieskuteczne leczenie metodą zapłodnienia pozaustrojowego.

Przyczyny tworzenia większej niż sześć liczby zarodków będą musiały być odnotowane w dokumentacji medycznej.

Proponowane rozwiązania dotyczące ograniczenia liczby tworzonych zarodków do sześciu oraz możliwości zapładniania większej liczby komórek jajowych w przypadku kobiet, które ukończyły 35 lat, są zbieżne z tymi, które znalazły się w funkcjonującym obecnie rządowym programie leczenia niepłodności na lata 2013 - 2016.

Leczenie niepłodności w drodze procedury zapłodnienia pozaustrojowego będzie mogło być podejmowane po wyczerpaniu innych metod leczenia, prowadzonych przez co najmniej 12 miesięcy. Bez wyczerpania innych metod leczenia i w terminie krótszym niż 12 miesięcy od rozpoczęcia leczenia będzie to możliwe, "jeżeli zgodnie z aktualną wiedzą medyczną nie jest możliwe uzyskanie ciąży w wyniku zastosowania tych metod".

W najnowszej wersji projektu wprowadzono zapis, że w przypadku braku zgody męża lub dawców komórek rozrodczych pobranych w celu dawstwa partnerskiego, z których utworzono zarodek, zgodę na przeniesienie zarodka do organizmu biorczyni wydawać będzie sąd opiekuńczy.

Konieczność uzyskania przez biorczynię zgody sądu opiekuńczego na przeniesienie zarodka w przypadku braku zgody jej męża przewidywała jedna z wcześniejszych wersji projektu. Zrezygnowano z tego wskutek uwag Ministerstwa Sprawiedliwości, które wskazywało, że "angażowanie sądu opiekuńczego w kształtowanie składu osobowego rodziny jest niedopuszczalne", gdyż "decyzja o posiadaniu potomstwa jest suwerenną decyzją małżonków i sąd nie może w tę dziedzinę ingerować w żaden sposób".

Projekt zakłada dopuszczenie przekazania zarodków do dawstwa anonimowego po 20 latach od dnia, w którym zarodki zostały przekazane do banku komórek rozrodczych i zarodków w celu ich przechowywania. Wcześniejsza wersja projektu zakładała, że będzie to po 50 latach. Do dawstwa będą przekazywane też zarodki, których oboje dawcy zmarli.

Projekt ustawy zakazuje niszczenia zarodków zdolnych do prawidłowego rozwoju (grozić ma za to kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5). Sprecyzowano, że zarodek zdolny do prawidłowego rozwoju to taki, którego tempo i sekwencja podziału komórek, stopień rozwoju w odniesieniu do jego wieku oraz budowa morfologiczna uprawdopodobniają prawidłowy rozwój. U takiego zarodka nie mogą też zostać stwierdzone wady, które skutkowałyby ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą.

Proponowane przepisy zakazują preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej w ramach procedury medycznie wspomaganej prokreacji w celu wyboru cech fenotypowych, w tym płci dziecka. Wyjątkiem mają być sytuacje, gdy wybór taki pozwala uniknąć ciężkiej, nieuleczalnej choroby dziedzicznej.

Z kolei wśród warunków dopuszczalności dawstwa zarodków (na rzecz anonimowej biorczyni) projekt wymienia stwierdzenie - na podstawie danych fenotypowych - podobieństwa dawców i biorców zarodka.

Projekt przewiduje powstanie centrów leczenia niepłodności. Ich wykaz ma prowadzić minister zdrowia. Będzie on na bieżąco aktualizowany i publikowany na stronie resortu. Powstać ma też Rejestr Dawców Komórek Rozrodczych i Zarodków, a także Rada do Spraw Leczenia Niepłodności - jako organ doradczy i opiniodawczy ministra zdrowia.

Po osiągnięciu pełnoletności osoba urodzona w wyniku procedury medycznie wspomaganej prokreacji z zastosowaniem dawstwa anonimowego będzie mogła zapoznać się z informacjami dotyczącymi dawcy komórek rozrodczych lub zarodków. Chodzi o rok i miejsce urodzenia dawcy oraz informacje na temat jego stanu zdrowia.

Projekt wprowadza też regulacje dotyczące znakowania, monitorowania, przechowywania i transportu oraz kryteria bezpieczeństwa i jakości komórek rozrodczych i zarodków.

Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.

W Polsce na razie nie ma ustawy, która regulowałaby kwestie stosowania procedury in vitro. Obowiązująca ustawa tkankowa nie zawiera zapisów dotyczących komórek rozrodczych, tkanek zarodkowych i tkanek płodów. Za niepełne wdrożenie unijnej dyrektywy dot. jakości i bezpieczeństwa tkanek oraz komórek ludzkich - co wskazała w ub. roku Komisja Europejska - Polsce grozi wysoka kara.