MS publikuje orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przeciwko Polsce

Jak poinformowało Ministerstwo Sprawiedliwości, od września do grudnia 2019 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał trzy wyroki przeciwko Polsce.

5 września 2019 r. Trybunał wydał wyrok, w którym stwierdził naruszenie art. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności zarówno w jego aspekcie materialnym (niewywiązanie się z obowiązku ochrony życia), jak i proceduralnym (brak przeprowadzenia skutecznego śledztwa).

W skardze do Trybunału skarżący twierdzili, że Państwo nie wywiązało się z obowiązku ochrony życia K.O. (porwanego w 2001 r.) przed nielegalnymi działaniami innych osób oraz zarzucili brak skutecznego śledztwa. Trybunał ustalił, że K.O. po porwaniu był przetrzymywany przez porywaczy prawie 2 lata, a następnie został pozbawiony życia, pomimo przekazania żądanego okupu. Ciało ofiary odnaleziono w październiku 2006 r.

Trybunał oparł się w dużej mierze na końcowym raporcie sejmowej Komisji Śledczej do zbadania prawidłowości działań organów administracji rządowej w sprawie postępowań karnych związanych z uprowadzeniem i zabójstwem K.O. z 17 maja 2011 r. Z ustaleń Komisji wynikało, iż nie zebrano wszystkich dowodów rzeczowych, zbyt późno przesłuchano jednego ze świadków, który mógł wskazać jednego z porywaczy, nie przeprowadzono stosownego postępowania po otrzymaniu anonimowego listu wskazującego rzekomych porywaczy, zbyt późno zebrano dane dotyczące połączeń telefonicznych, jak również nie nadzorowano akcji wręczenia okupu porywaczom. Trybunał wskazał, że Komisja krytycznie oceniła działania Policji.

Trybunał wskazał, że od momentu zaginięcia pokrzywdzonego właściwe organy Państwa wiedziały lub powinny były wiedzieć o realnym i rychłym niebezpieczeństwie dla jego życia i zdrowia, a w takiej sytuacji art. 2 Konwencji nakłada na Państwo podjęcie wszelkich możliwych działań, aby jak najszybciej odnaleźć pokrzywdzonego i zidentyfikować sprawców porwania. Trybunał zaznaczył, że do chwili obecnej toczy się śledztwo w sprawie powiązanej ze sprawą główną, której okoliczności nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. W związku z tym Trybunał dopatrzył się naruszenia art. 2 Konwencji, w szczególności w związku z niewłaściwymi działaniami organów ścigania, w tym Policji.

Skarżący żądali sumy około 3 113 000 euro tytułem poniesionych szkód materialnych i niematerialnych. Trybunał uwzględnił jedynie część ich roszczeń, przyznając skarżącym 100 000 euro tytułem słusznego zadośćuczynienia za "szkody niematerialne" oraz oddalając roszczenie z tytułu "szkód materialnych". Wyrok jest nieprawomocny.

26 września 2019 r. Trybunał wydał wyrok w sprawie skargi, w której skarżący lekarz został zatrzymany podczas pełnienia dyżuru w 2011 r. w związku z oskarżeniem o czerpanie korzyści majątkowej z uprawiania nierządu przez nieustaloną ilość kobiet, a także nielegalne posiadanie amunicji oraz narkotyków.

Jak ustalił Trybunał, skarżący dopiero w dwunastym dniu po zatrzymaniu podniósł, że był bity podczas zatrzymania. Prokurator polecił wówczas przeprowadzenie oględzin ciała skarżącego. Z opinii biegłych nie wynikało w sposób jednoznaczny, że obrażenia mogły powstać podczas zatrzymania, zaś co do niektórych obrażeń (ślady na brzuchu skarżącego) opinia wykazała, że były to ślady po zastrzykach, które otrzymywał podczas hospitalizacji związanej z bólami w klatce piersiowej już po zatrzymaniu.

Trybunał ustalił, że w niniejszej sprawie przeprowadzono wprawdzie postępowanie, jednakże w trakcie pierwszych czterech miesięcy prowadził je ten sam prokurator, który wnioskował o zatrzymanie skarżącego, a ponadto w trakcie postępowania nie wyjaśniono kilku istotnych kwestii.

Trybunał zgodził się z argumentami skarżącego, że wprawdzie powstanie pozostałych obrażeń ciała skarżącego mogło zostać wytłumaczone innymi okolicznościami, to jednak obrażenia błony śluzowej mogły być rezultatem silnego uderzenia otwartą dłonią. Ponadto nie zostało w ocenie Trybunału dowiedzione przez władze krajowe, że zatrzymanie skarżącego wymagało udziału brygady antyterrorystycznej, jak również nie wyjaśniono przyczyny wykonania prześwietlenia rentgenowskiego czaszki skarżącego podczas pobytu na ostrym dyżurze szpitala, do którego skarżący trafił po zatrzymaniu na skutek bólu w klatce piersiowej.

W rezultacie Trybunał doszedł do przekonania, że przeprowadzone postępowanie nie wyjaśniło dostatecznie okoliczności sprawy i zawierało istotne braki, co spowodowało naruszenie art. 3 Konwencji w jego aspekcie proceduralnym.

Stwierdził też, że nie jest w stanie ustalić ponad wszelką wątpliwość, że skarżący był poddany traktowaniu niezgodnemu z art. 3 Konwencji i z uwagi na brak dostatecznych dowodów nie stwierdził naruszenia art. 3 Konwencji w jego aspekcie materialnym.

Skarżący żądał 65 000 euro tytułem poniesionych "szkód niematerialnych", 604 295 zł tytułem "szkód materialnych" oraz 19 495,50 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i wydatków.

Trybunał uwzględnił jedynie część roszczeń, przyznając skarżącemu 6 500 euro tytułem słusznego zadośćuczynienia za szkody niematerialne oraz 3 625 euro tytułem zwrotu kosztów i wydatków. Wyrok jest prawomocny.

10 października 2019 r. Trybunał wydał wyrok w sprawie ze skargi, w której skarżący podnosił naruszenie art. 3 Konwencji i domagał się przed Trybunałem od Państwa Polskiego kwoty 4 600 zł z uwagi na warunki więzienne oraz osadzenie w przeludnionej celi, w której powierzchnia wynosiła poniżej 3 m kw. na osobę.

Trybunał ustalił, że sąd krajowy stwierdził osadzenie skarżącego w przeludnionej celi od 28 sierpnia do 21 października 2009 r. zasądzając na jego rzecz kwotę 1 000 zł. Pomimo próby ugodowego zakończenia sprawy, podjętej w marcu 2017 r. przez Rząd (jednak niezaakceptowanej przez skarżącego) Trybunał tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu całą kwotę, o którą ten wnosił - w przeliczeniu 1 150 euro.

Resort sprawiedliwości podał, że Trybunał opublikował ponadto decyzje od września do grudnia 2019 r. Wszystkie powyższe orzeczenia Trybunału są dostępne w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int), a wyroki w sprawach polskich umieszczone są bazie przetłumaczonych na język polski orzeczeń Trybunału na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc.