Nowa pełnomocniczka ds. równego traktowania

Małgorzata Fuszara jest prawniczką, socjolożką specjalizującą się w zagadnieniach związanych z socjologią polityki, gender studies, socjologią mniejszości etnicznych, kulturowych i społecznych oraz socjologią prawa.

Jest dyrektorką Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW, pracuje w Katedrze Antropologii i Socjologii Obyczajów i Prawa ISNS UW, kieruje także Ośrodkiem Badań Społeczno-Prawnych nad Sytuacją Kobiet oraz Gender Studies - Podyplomowymi Studiami nad Społeczną i Kulturową Tożsamością Płci, które w 1996 r. współtworzyła wraz prof. Bożeną Chołuj. Gender Studies w ramach ISNS UW były wtedy pierwszym tego typu studium w Europie Środkowo-Wschodniej. Prowadzi zajęcia m.in. z zakresu socjologii prawa, studiów kobiecych i gender studies.

Pełnomocnik rządu ds. równego traktowania ma realizować politykę Rady Ministrów w zakresie równego traktowania i zapobiegania dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość i inne cechy.

Urząd mający przeciwdziałać dyskryminacji powołał w 2001 r. ówczesny premier Leszek Miller. Instytucja ta nazywała się wtedy Pełnomocnikiem Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, a jej zadaniem miało być zapobieganie dyskryminacji ze względu na płeć. Pod naciskiem Unii Europejskiej, do której kandydowała Polska, kompetencje urzędu zostały rozszerzone o walkę z przejawami dyskryminacji także w innych, niezwiązanych z płcią dziedzinach. Pełnomocnik miał także przygotować powstanie urzędu Generalnego Inspektora ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji - instytucji, która w zamierzeniu miała mieć kompetencje ombudsmana (ostatecznie nigdy nie powstała).

Pierwszym pełnomocnikiem ds. równego statusu kobiet i mężczyzn została Izabela Jaruga-Nowacka; w 2004 w funkcji tej zastąpiła ją Magdalena Środa. Urząd budził duże kontrowersje społeczne; w listopadzie 2005 r. został on zlikwidowany przez ówczesnego premiera Kazimierza Marcinkiewicza.

W marcu 2008 decyzją premiera Donalda Tuska instytucja przeciwdziałająca dyskryminacji została przywrócona jako urząd Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania. Funkcję tę sprawowała najpierw Elżbieta Radziszewska, a później - od 2011 r. - Agnieszka Kozłowska-Rajewicz. W majowych eurowyborach zdobyła ona mandat do Parlamentu Europejskiego w okręgu wielkopolskim.

Odchodząca pełnomocniczka w czerwcu powiedziała w rozmowie z PAP, że do najważniejszych zadań, jakie stoją przed jej następczynią, należy finalizacja ratyfikacji dwóch dokumentów międzynarodowych: Konwencji Rady Europy o przeciwdziałaniu i zapobieganiu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej oraz tzw. konwencji bioetycznej. Zwróciła też uwagę, że ratyfikowana ponad rok temu Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych wciąż wymaga prac legislacyjnych, a zadaniem nowej pełnomocniczki będzie koordynowanie prac nad wynikającymi z niej zmianami prawa krajowego.

Konwencja antyprzemocowa została podpisana przez Kozłowską-Rajewicz w grudniu 2012 roku. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania przygotowało też wniosek o jej ratyfikację oraz pełną dokumentację potrzebną do jej przeprowadzenia, a także zastrzeżenia i noty interpretacyjne, będące wynikiem długich wewnątrzrządowych konsultacji. Rząd w kwietniu zgodził się na ratyfikację dokumentu mimo licznych kontrowersji, które on budzi - również wśród członków Rady Ministrów; teraz wniosek ratyfikacyjny będzie musiał zatwierdzić Sejm. Zadaniem nowej pełnomocniczki będzie dokończenie dyskusji na temat ratyfikacji obydwu konwencji na poziomie sejmowym.

Prawdopodobnie jesienią czeka ją obrona sprawozdania z wykonania już ratyfikowanych konwencji równościowych przed specjalną komisją ONZ - chodzi przede wszystkim o raport z realizacji CEDAW, konwencji o eliminacji wszelkich form dyskryminacji wobec kobiet. Z kolei w 2016 Polska ma być gospodarzem prestiżowej międzynarodowej konferencji Global Summit of Women, której przygotowaniem ma także zająć się Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania.