Prezes IPN w Moskwie. Będzie współpraca?

Możliwości współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy IPN i Radą ds. Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i Praw Człowieka przy prezydencie Rosji były tematem rozmów, które przeprowadzili w środę w Moskwie ich szefowie - Łukasz Kamiński i Michaił Fiedotow.

Podczas pobytu w stolicy Rosji prezes Instytutu Pamięci Narodowej spotkał się też z przewodniczącym stowarzyszenia Memoriał, niezależnej organizacji pozarządowej broniącej praw człowieka i dokumentującej zbrodnie stalinizmu, Arsenijem Rogińskim.

Spotkanie to było połączone ze zwiedzaniem nowej siedziby Memoriału. Następnie Kamiński wygłosił wykład na temat roli IPN w życiu społecznym Polski.

Komentując w rozmowie z polskimi dziennikarzami w Moskwie spotkanie z Fiedotowem i innymi członkami rady, Kamiński podkreślił zainteresowanie strony rosyjskiej polskimi doświadczeniami w rozliczaniu przeszłości.

- Poruszaliśmy kwestie tego, czy i w jaki sposób udostępniać archiwa odnoszące się do trudnej przeszłości. Rozmawialiśmy też o tym, w jaki sposób uczyć społeczeństwo tej przeszłości, w szczególności - młode pokolenia - powiedział.

- Nasi rosyjscy partnerzy byli zainteresowani polskimi doświadczeniami w rozliczeniu przeszłości na gruncie prawa, czyli tym, czym zajmuje się Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w ramach Instytutu Pamięci Narodowej. To zainteresowanie było żywe. Traktuję to jako początek - być może - całej serii spotkań - dodał.

Zdaniem prezesa IPN jest wiele przesłanek świadczących o tym, że w Rosji "dojrzewa myśl, że trzeba się zmierzyć z przeszłością; że jeśli społeczeństwo rosyjskie ma być społeczeństwem nowoczesnym, to musi zamknąć tę przeszłość". - A tego nie da się zamknąć, dekretując zapomnienie. Trzeba się z tym bardzo trudnym dziedzictwem zmierzyć - podkreślił.

Kamiński zauważył, że "Polakom łatwiej jest się rozliczać, bo w najważniejszych kwestiach zawsze możemy powiedzieć - zgodnie z prawdą - że systemy totalitarne na polskie ziemie przyszły z zewnątrz". - Tutaj tego powiedzieć nie można. Więc jest to dużo trudniejszy temat, co jednak nie zdejmuje konieczności jego podjęcia - oświadczył.

Zapytany, czy dowiedział się czegoś o przekazywaniu Polsce dalszych tomów akt rosyjskiego śledztwa w sprawie Katynia i ewentualnej rehabilitacji ofiar tej zbrodni, prezes IPN oświadczył, że "ta sprawa nie jest związana wprost z działalnością Rady (kierowanej przez Fiedotowa)". - O niuansach tej sprawy nie rozmawialiśmy. Jak wiemy, w otrzymywaniu przez stronę polską kolejnych tomów akt pośrednikiem jest Kancelaria Prezydenta RP. Myślę, że to pomiędzy ścisłym kierownictwem kancelarii obu panów prezydentów toczyć się będą jakieś dalsze rozmowy w tej kwestii - powiedział.

W Radzie ds. Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i Praw Człowieka przy Prezydencie FR zasiadają przedstawiciele organizacji pozarządowych, w tym również krytycznych wobec Kremla, a także naukowcy i znani publicyści. W ubiegłym roku Rada opowiedziała się za przeprowadzeniem w Rosji destalinizacji i dekomunizacji.