Prezydent: nie ma nauki bez wolności

Jedną z podstaw budowy państwa jest nauka i wolność; nauka i świat rozwijają się w oparciu o merytoryczny spór - powiedział w czwartek w Krakowie prezydent Andrzej Duda podczas inauguracji roku akademickiego na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Duda podkreślił, że jest zaszczytem dla prezydenta RP otwierać rok akademicki na najstarszej uczelni w Polsce.

Prezydent podkreślił, że państwo potrzebuje elit, które budowane są przez wykształcenie. Jak mówił, elity w najczarniejszych momentach historii Polski niosły "poczucie własnej wartości, patriotyzmu i etos nauki". Jedną z podstaw budowy państwa - kontynuował - jest nauka i wolność.

"Nie ma nauki bez wolności i nie ma wolności bez nauki. Tej wolności w każdym tego słowa znaczeniu - wolności także w głoszeniu poglądów, w ich prezentowaniu, w ich posiadaniu, w wolnej myśli. Bo to wolna myśl rozwija naukę" - powiedział Duda. Jak dodał, "nauka i świat w efekcie rozwija się poprzez spór merytoryczny, dyskusję naukową".

Ocenił, że Polska potrzebuje wykorzystywania w maksymalny sposób potencjału naukowego i intelektualnego uczelni i kadr. "Jeżeli mówimy o naprawianiu gospodarki, innowacyjności, dobrym rządzeniu, to powinniśmy czerpać z badań prowadzonych na polskich uczelniach, powinny one być wdrażane" - mówił. "Bardzo bym chciał, by te procesy zostały wzmocnione" - dodał prezydent.

Duda zaznaczył, że uroczystość w UJ jest dla niego szczególnie niezwykła i wzruszająca, jako absolwenta, doktora i pracownika tej uczelni. "Uniwersytet jest wielką wspólnotą, zawsze nią był od samego początku, ja czuję się członkiem tej wspólnoty, stąd wyszedłem, nie byłbym prezydentem Rzeczypospolitej gdyby nie UJ, gdyby nie wszystko to, co otrzymałem od uniwersytetu" - podkreślił.

Prezydent zwrócił uwagę, że uniwersytet niesie i kultywuje swoją tradycję także posyłając czasem swoich pracowników i absolwentów do pracy politycznej. "To niezwykle istotne, z uczelni wywodzą się uczciwi i rzetelni ludzie" - ocenił.

Z okazji inauguracji roku akademickiego prezydent wystosował też list do całej społeczności akademickiej w kraju, rozpoczynającej nowy rok pracy i nauki. Życzył w nim "niewyczerpanej pasji w dążeniu do prawdy, satysfakcji z podejmowanych wysiłków i wielu znaczących osiągnięć".

Prezydent zapewnił, że będzie wspierał działania na rzecz rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego w naszym kraju - są one bowiem wizytówką Rzeczypospolitej. "Od Państwa pracy zależy przyszłość naszego narodu. To na uczelniach - w twórczym dialogu doświadczonych mistrzów o uznanym dorobku z utalentowaną i pełną energii młodzieżą - powstają rozwiązania, które dają inspirację i siłę napędową do zmian" - zaznaczył.

Duda zadeklarował udział w ożywieniu współpracy między środowiskiem akademickim a instytucjami państwa. "Uważam, że rządzący powinni uważniej słuchać opinii badaczy w kwestiach najważniejszych dla życia społecznego i gospodarczego Polski. Zależy mi, by Państwa trud przyczyniał się do modernizacji naszej Ojczyzny (...). Będę też zabiegał o godne finansowanie nauki. Jest obowiązkiem władz troszczyć się o rozwój badań oraz należycie doceniać wysiłki i dokonania uczonych" - napisał w liście.

Studentom prezydent życzył, aby kształcili się, zdobywali kwalifikacje do przyszłej pracy, ale studiowali przede wszystkim dla siebie. "Szukajcie w nauce tego, co Was interesuje i zachęca do wysiłku. Uczcie się działać razem, pracować zespołowo, wspólnie wytyczać i osiągać cele" - zaznaczył prezydent.

Rektor UJ prof. Wojciech Nowak w swoim przemówieniu na rozpoczęcie nowego roku akademickiego zwrócił uwagę, że uniwersyteckie działania muszą koncentrować się wokół nauki i kształcenia. "Uniwersytet był, jest i będzie apolityczny, zróżnicowany, otwarty i nieskrępowany w wykonywaniu swej misji - prowadzeniu badań naukowych i kształceniu" - podkreślił.

Według niego polska nauka i uczelnie wyższe stoją dziś przed wyzwaniem i koniecznością pilnej modernizacji szkolnictwa wyższego wynikającej z osiągnięcia wysokiego odsetka skolaryzacji, przekraczającego 50 proc., i ponad 400 wyższych uczelni działających w kraju. "Odstąpmy więc od błyskotliwych bon motów, narad, paneli, konsultacji, haseł-kluczy takich jak internacjonalizacja, transfer technologii, współpraca z biznesem, nowelizacja kolejnej nowelizacji, parametryzacja jednostek, niż demograficzny, ocena nauczyciela, rozdział środków finansowych, procent PKB na naukę i szkolnictwo, i wiele innych. Niechaj zastąpi je pragmatyczna reforma działania" - zaapelował.

Wyzwania stawiane współcześnie przed szkolnictwem wyższym są - zdaniem rektora UJ - porównywalne z XVIII-wieczną reformą Hugona Kołłątaja w czasach Komisji Edukacji Narodowej.

Prof. Nowak podkreślił, że niezmiennymi priorytetami Uniwersytetu Jagiellońskiego są jakość nauczania i jakość badań naukowych. O ich realizacji świadczą sukcesy naukowców z tej uczelni, wyrażające się nie tylko liczbą otrzymanych grantów, ale - coraz częściej - międzynarodową współpracą przy ich realizacji. Studenci UJ otrzymali też 14 Diamentowych Grantów w ostatniej, 4. edycji programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Rektor UJ podsumowując ubiegły rok akademicki zwrócił uwagę na zakończone inwestycje, które poprawiają bazę naukowo-dydaktyczną uczelni: oddano do użytku budynki Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, Centrum Edukacji Przyrodniczej i Collegium Paderevianum II. Zakończono całkowicie remont budynku dla Instytutu Psychologii przy ulicy Ingardena, a także parteru budynku przy ulicy Czapskich, z przeznaczeniem dla studentów i doktorantów. W niedalekiej perspektywie nastąpi odbiór budynków Wydziału Prawa i Administracji oraz Wydziału Chemii, a także zakończenie budowy Instytutu Nauk Geologicznych. Po kilkudziesięciu latach starań rozpoczęto budowę nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie-Prokocimiu. Na terenie III Kampusu zakończono i otwarto Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego Solaris.

Jak mówił prof. Nowak w czwartek rozpoczął działalność żłobek dla dzieci studentów i pracowników UJ, wykorzystujący możliwości program "Maluch - edycja 2015" Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Według niego krakowska uczelnia jest jednym z nielicznych uniwersytetów w Polsce, oferujących studentom i pracownikom możliwość korzystania z miejsc w żłobku i przedszkolu przez ich dzieci.

Uroczyste rozpoczęcie roku akademickiego w UJ uświetnił wykład inauguracyjny wygłoszony przez teoretyka i historyka literatury prof. Ryszarda Nycza. Podczas uroczystości wręczono odznaczenia państwowe, a także nagrody Rektora UJ "Laur Jagielloński", przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe dokonane w ciągu ostatnich pięciu lat. W tym roku otrzymali je: prof. Barbara Bilińska (nauki ścisłe i przyrodnicze), prof. Ryszard Nycz (nauki humanistyczne, społeczne i prawne) oraz prof. Anetta Undas (nauki medyczne). Została także dokonana immatrykulacja 32 studentów, reprezentantów wszystkich wydziałów uczelni. Wszystkim indeksów pogratulował osobiście prezydent Andrzej Duda.

Przed uroczystością inauguracji roku akademickiego w Uniwersytecie Jagiellońskim w Audytorium Maximum przedstawiciele Polskiego Alarmu Smogowego, który walczy o poprawę jakości powietrza w kraju, przekazali na ręce prezydenta Dudy apel, który podpisało już ponad 10 tysięcy obywateli. W apelu zwracają się oni o podpisanie nowelizacji Prawa ochrony środowiska, która pozwoli samorządom na wyeliminowanie najbardziej trujących urządzeń grzewczych i paliw stosowanych do ogrzewania.

Według relacji Ewy Lutomskiej z Krakowskiego Alarmu Smogowego, podczas krótkiego spotkania z prezydentem, w imieniu wszystkich obywateli, przedstawiciele poprosili o podpisanie nowelizacji Ustawy antysmogowej. "Prezydent odpowiedział, że już jako poseł zajmował się problemem powietrza w Krakowie i że już niedługo, bo do 6 października podejmie decyzje" - poinformowała Lutomska.