Sejm za ustawą zmniejszającą biurokrację na uczelniach

Za nowelą ustawy o szkolnictwie wyższym, ograniczająca biurokrację na uczelniach, zagłosowali w środę posłowie. Nowela wprowadza rzadsze oceny okresowe nauczycieli akademickich, przyspiesza proces przyznawania kredytów studenckich i ułatwia dostęp do stypendiów.

Za przyjęciem nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw, która ma m.in. zmniejszyć obowiązki biurokratyczne na uczelniach, zagłosowało 433 posłów, jedynie trzech było przeciw, nikt nie wstrzymał się od głosu.

"Procedujemy ustawę, która jest powszechnie oczekiwana przez środowiska akademickie. W 2011 i 2014 ze słusznych pobudek - chęci wpisania modelu szkolnictwa wyższego w proces boloński oraz stworzenia zobiektywizowanych procedur oceny i ewaluacji - wprowadzono głębokie zmiany w szkolnictwie wyższym, których efektem okazała się ogromna biurokratyzacja. Postulat odbiurokratyzowania uczelni formułowany jest powszechnie" - zaznaczał podczas debaty w Sejmie minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin.

Posłanka PiS Iwona Michałek mówiła, że w ustawie zaproponowano uproszczenie rozwiązań dotyczących stosowania Krajowych Ram Kwalifikacji, zmodyfikuje ona też kryteria stosowane przez Polską Komisję Akredytacyjną (PKA) w procesie oceny jakości kształcenia. "Uproszczone zostaną zasady zatrudniania nauczycieli akademickich na stanowiskach profesora zwyczajnego i wizytującego. Szereg rozwiązań niesie ułatwienia dla studentów" - wyliczała Michałek.

Jedną z najważniejszych zmian jest modyfikacja kryteriów stosowanych przez Polską Komisję Akredytacyjną (PKA) w ocenie jakości kształcenia. Nowela zdejmuje z PKA obowiązki natury formalnej, kontrolnej, które przejdą na ministerstwo nauki. "Zaproponowaliśmy, aby ocena PKA była oceną jakości kształcenia, a nie spełniania poszczególnych warunków formalnych do prowadzenia studiów. Takie warunki dotyczące np. spełniania (przez uczelnię - przyp. PAP) minimum kadrowego, możemy przeprowadzić samodzielnie jako ministerstwo, ponieważ mamy takie informacje w systemie POL-on" - wyjaśniała podczas sejmowej debaty podsekretarz stanu w resorcie nauki Teresa Czerwińska.

Nowela ustawy zmienia też zasady przyznawania stypendiów rektora za osiągnięcia w nauce - teraz będę mogli je otrzymywać także studenci pierwszego roku. "Dotychczas stypendium naukowe było możliwe od drugiego roku, po spełnieniu przez studenta warunków dotyczących średniej ocen czy dodatkowych osiągnięć. W tej chwili proponujemy młodym ludziom, aby już od pierwszego roku mogli uzyskać stypendium naukowe" - wyjaśniała Czerwińska. Byłoby ono przyznawane na podstawie np. uczestnictwa w olimpiadach.

Podczas drugiego czytania przyjęto też poprawkę postulowaną przez Parlament Studentów RP, która umożliwia rektorom uczelni - w porozumieniu z samorządem studenckim - bardziej elastycznie dysponowanie środkami na stypendia socjalne. W noweli przewidziano też zmiany, które - przez proces ograniczenia biurokracji - mają przyspieszyć proces przyznawania kredytów studenckich.

W znowelizowanej ustawie znalazły się też przepisy związane z jakością studiów doktoranckich. Liczba uczestników stacjonarnych studiów doktoranckich ma być nie mniejsza niż liczba uczestników niestacjonarnych studiów doktoranckich w jednostce prowadzącej te studia.

W toku prac legislacyjnych przyjęto też poprawkę, która ułatwia uczelniom zdobywanie uprawnień do prowadzenia kolejnych studiów podyplomowych.

Poseł Kukiz'15 Józef Brynkus zwracał uwagę, że w ustawie wątpliwości może budzić np. zapis noweli umożliwiający ministrowi nauki i szkolnictwa wyższego wybór projektów i grantów w trybie pozakonkursowym. "Ta zmiana dotyczy możliwości finansowania przedsięwzięć i programów z tzw. programu POWER (Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój - PAP). Tworzy podstawy prawne do uruchomienia środków europejskich pochodzących z tego źródła" - wyjaśniała wiceminister Teresa Czerwińska.

Wśród najważniejszych zapisów, które zawiera nowelizacja, znalazło się też zmniejszenie częstotliwości ocen okresowych m.in. nauczycieli akademickich, pracowników naukowych instytutów PAN i instytutów badawczych. Po zmianach takie oceny będzie można przeprowadzać co cztery lata. Dotąd - w przypadku sporej części grup tych pracowników - oceny musiały być wykonywane co dwa lata. Odstąpiono też np. od konieczności przeprowadzania postępowania konkursowego w przypadku awansowania nauczyciela akademickiego.

Nowelę przygotowało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pracom nad zmianami towarzyszyły m.in. internetowe konsultacje, w wyniku których resort dostał blisko 500 propozycji zmian.

Ustawa trafi teraz do Senatu.