"Solidarność jest sztandarem wolnej Polski"

Solidarność jest sztandarem wolnej Polski rozpoznawalnym na całym świecie - powiedział prezydent Bronisław Komorowski podczas otwarcia w Warszawie wystawy "21 x TAK". Ekspozycja prezentuje tablice z 21 postulatami strajkujących w sierpniu 1980 r. stoczniowców.

- Te wspaniałe tablice są ważną pamiątką dla całej Polski. Warto je obejrzeć i warto je przeżyć - powiedział w środę prezydent, który wystawę "21 x TAK" otworzył w warszawskiej Galerii Kordegarda z okazji 31. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. "Warto pamiętać, że za tym stoi chluba i duma Polski z całej Solidarności, która jest do dzisiejszego dnia sztandarem, rozpoznawalnym na całym świecie, wolnej Polski" - podkreślił Bronisław Komorowski.

Według prezydenta, Porozumienia Sierpniowe powinny oddziaływać na polski styl uprawiania polityki. - Mam nadzieję, że wróci dobra tradycja, że więcej jest zdolności do porozumiewania się, a nie do rozwiązań siłowych czy bezwzględnej walki na wyniszczenie - powiedział prezydent.

Zaznaczył też, że data Porozumień Sierpniowych zawartych w Gdańsku jest jedną z najważniejszych dat w historii Polski. - To data przypominająca moment powstania i zwycięstwa Solidarności - mówił Komorowski, podkreślając jednocześnie, że porozumienie zawarte między władzami PRL a opozycją zostało złamane przez stan wojenny. Ocenił jednak, że Solidarność z 1980 r., mimo stanu wojennego, miała istotny wpływ na późniejsze losy Polski.

Wystawa "21 x TAK" prezentuje oryginalne tablice z 21 postulatami strajkujących w sierpniu 1980 r. w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Tablice znajdują się na co dzień w zasobach Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Ekspozycja w Warszawie prezentuje również zdjęcia archiwalne z sierpnia 1980 r.

Tablice z 21 postulatami strajkowymi w 2003 r. zostały wpisane na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO "Pamięć Świata" jako jeden z najważniejszych dokumentów XX wieku oraz świadectwo wydarzeń mających przełomowy wpływ na zmiany polityczne, ustrojowe i gospodarcze państw ówczesnego bloku komunistycznego. Postulaty zostały spisane ołówkiem i czerwoną olejną farbą na dwóch płytach ze sklejki. Spisali je w pierwszych dniach strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. działacze Ruchu Młodej Polski - Maciej Grzywaczewski i Arkadiusz Rybicki, który zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.

Rybickiego w swym wystąpieniu wspominał prezydent Komorowski. "Jest nam go do dzisiejszego dnia bardzo, bardzo brak" - powiedział Komorowski, dodając, że Rybicki zginął służąc do końca Polsce.

Po zakończeniu strajku tablice przeniesiono do siedziby Solidarności w Gdańsku. W 1981 r. władze związku przekazały tablice Centralnemu Muzeum Morskiemu z przeznaczeniem na wystawę poświęconą I rocznicy Sierpnia 1980 r. Jednocześnie dyrekcja muzeum zdecydowała o wykonaniu kopii tablic.

W chwili ogłoszenia stanu wojennego eksponowane na wystawie kopie tablic zostały skonfiskowane przez funkcjonariuszy SB i zaginęły. Oryginalne tablice zabezpieczono w Centralnym Muzeum Morskim, a następnie wywieziono i ukryto na strychu domu konserwatora zabytków Wiesława Urbańskiego, gdzie przetrwały stan wojenny i okres przemian ustrojowych, by w 1996 r. ponownie znaleźć się w muzeum.

Wystawa, którą otworzył prezydent Komorowski, będzie otwarta do 4 września. W jej zorganizowaniu pomogło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury oraz Europejskie Centrum Solidarności.

W ramach obchodów 31. rocznicy powstania Solidarności prezydent złożył wcześniej kwiaty pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców w Gdańsku, a także wręczył w Pałacu Prezydenckim odznaczenia państwowe działaczom opozycji demokratycznej w PRL, m.in. Zbigniewowi Bujakowi, Józefowi Piniorowi i Stefanowi Bratkowskiemu. Wieczorem w Belwederze zaplanowano także koncert nawiązujący do Przeglądu Piosenki Prawdziwej z 1981 r.; podczas koncertu prezydent wręczy odznaczenia państwowe twórcom zasłużonym dla polskiej kultury.

Porozumienia Sierpniowe doprowadziły do powstania NSZZ "Solidarność" - pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej - i stały się początkiem przemian z 1989 roku - obalenia komunizmu i końca systemu jałtańskiego.

Pierwsze strajki latem 1980 roku były reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin, wprowadzone przez ówczesną ekipę Edwarda Gierka. W połowie sierpnia 1980 r. zaczęły się strajki na Wybrzeżu.