Sondaż: W partiach się źle dzieje

Stosowanie zasad i mechanizmów demokratycznych wewnątrz partii politycznych nie funkcjonuje dobrze w Polsce - uważają badani przez CBOS w sondażu przeprowadzonym na zlecenie Instytutu Spraw Publicznych. Respondenci jako najmniej demokratyczną partię ocenili Prawo i Sprawiedliwość.

CBOS spytało, czy w polskich partiach funkcjonują zasady demokratyczne, a ich członkowie mają realny wpływ na wyłanianie władz lub decyzje dotyczące programu ugrupowania. 42 proc. badanych odpowiedziało negatywnie (32 proc. - raczej nie, 10 proc. - zdecydowanie nie), zdaniem 32 proc. raczej działają zasady demokratyczne, zdecydowanie pozytywnie oceniło je 3 proc. 23 proc. badanych nie miało zdania w tej sprawie.

Konieczność stosowania przez partie mechanizmów demokratycznych widzi 67 proc. ankietowanych, co czwarty badany (25 proc.) podkreśla, że ugrupowania polityczne są do tego zobowiązane przez fakt pobierania subwencji z budżetu państwa. Zdaniem 10 proc. ważna jest jedynie skuteczność działania partii, 6 proc. uważa, że demokracja wewnątrzpartyjna jest zbędna, 17 proc. badanych nie umiało odpowiedzieć na to pytanie.

Z badania wynika, że o potrzebie demokracji wewnątrz partii jest przekonanych 83 proc. ankietowanych absolwentów szkół wyższych, 72 proc. osób z wykształceniem średnim i 44 proc. osób z wykształceniem podstawowym.

Respondenci zostali też poproszeni o ocenę demokracji wewnątrz ugrupowań zasiadających obecnie w Sejmie. Zdaniem 60 proc. badanych w PiS nie funkcjonują zasady demokratyczne, 11 proc. jest przeciwnego zdania, 9 proc. oceniło PiS średnio, 20 proc. nie ma zdania. 39 proc. badanych ocenia krytycznie demokrację w PO, 20 proc. pozytywnie, 19 proc. - średnio, zaś 22 nie miało zdania. Mechanizmy demokratyczne w Ruchu Palikota negatywnie ocenia 37 proc. badanych, 14 proc. - średnio, 19 proc. pozytywnie, 29 proc. badanych odpowiedziało: trudno powiedzieć. 34 proc. ankietowanych uważa, że zasady demokratyczne nie funkcjonują w SLD, 21 proc., że funkcjonują średnio, a 18 proc. - dobrze. Odpowiedź "trudno powiedzieć" wybrało 26 proc. Blisko jedna trzecia (29 proc.) negatywnie oceniło demokrację wewnątrz PSL, 22 proc. - pozytywnie, tyle samo badanych oceniło ją jako średnią, 27 proc. badanych nie miało zdania.

Ośrodek badawczy sprawdził też, jak ocenia funkcjonowanie mechanizmów demokratycznych w partiach elektorat konkretnych partii. O konieczności stosowania mechanizmów w partiach najbardziej przekonani są zwolennicy SLD (87 proc. wskazań za, 10 proc. przeciw, 3 proc. bez zdania), Ruchu Palikota (79 proc. za, 13 innego zdania, 8 proc. bez zdania) i PO (78 proc.za, 16 proc. przeciw, 6 bez zdania). Pogląd ten popiera też 60 proc. elektoratu PiS (przy 11 proc. przeciw i 29 proc. osób niezdecydowanych) i 55 proc. zwolenników PSL (17 proc. przeciw i 28 proc. niezdecydowanych) .

Funkcjonowanie zasad demokratycznych najbardziej krytycznie oceniają zwolennicy: SLD - 56 proc. badanych (38 proc. uważa, że zasady działają dobrze, 6 proc. niezdecydowanych), Ruchu Palikota - 52 proc. ocenia je krytycznie (39 proc. dobrze, 9 proc. niezdecydowanych) i PSL - 44 proc. ocen krytycznych (34 proc. - pozytywnych, 22 proc. niezdecydowanych). 37 proc. zwolenników PiS uważa, że zasady demokratyczne mają zastosowanie, 35 proc. jest przeciwnego zdania, a 28 proc. nie potrafi odpowiedzieć na to pytanie. Spośród wyborców PO ponad połowa (54 proc.) ocenia, że mechanizmy demokratyczne w partiach działają, 38 proc. - że nie, 8 proc. nie ma zdania w tej sprawie - wynika z sondażu.

Zbadano też, jak respondenci ocenili stosowanie zasad demokratycznych wewnątrz partii, które popierają. Zdaniem 45 proc. sympatyków PiS w tej partii działają mechanizmy demokratyczne, przeciwnego zdania jest 19 proc. badanych, 16 proc. respondentów udzieliło odpowiedzi ambiwalentnej. Wśród zwolenników PO 44 proc. uznało, że takie mechanizmy funkcjonują, 19 proc. - że nie, 31 proc. udzieliło odpowiedzi ambiwalentnej. 48 proc. ankietowanych zwolenników RP oceniło pozytywnie demokrację wewnątrzpartyjną, 14 proc. było przeciwnego zdania, 20 proc. udzieliło odpowiedzi ambiwalentnej. 34 proc. respondentów popierających SLD oceniło krytycznie mechanizmy demokratyczne w tej partii, niemal tyle samo (33 proc.) - pozytywnie, 24 proc. wskazań to odpowiedzi ambiwalentne. Zdaniem 38 proc. zwolenników ludowców zasady demokratyczne działają w PSL, 21 proc. jest przeciwnego zdania, zaś 24 proc. wskazań było ambiwalentnych.

- Partie polityczne są oceniane bardzo krytycznie przez Polaków m.in. za brak mechanizmów demokratycznych działań. Niewielu obywateli decyduje się na wstąpienie do struktur partii. Status polityka jest bardzo niski, co przekłada się również na brak zaufania do najważniejszych instytucji państwa. Frekwencja wyborcza jest jedną z najniższych w Europie - powiedział dr Jarosław Zbieranek z Instytutu Spraw Publicznych, podkreślając, że wyniki przeprowadzonych badań mają stanowić pretekst do debaty nt. funkcjonowania partii politycznych w Polsce.

Sondaż został przeprowadzony w dniach 3-9 lutego przez CBOS na reprezentatywnej, losowej próbie 999 dorosłych osób metodą CAPI. Badanie stanowi część raportu Instytutu Spraw Publicznych "O demokracji w polskich partiach politycznych" opracowanego we współpracy z Fundacją Konrada Adenauera.