"Zmiana konstytucji symbolem końca PRL"

"Dzisiaj mija równo 25 lat od momentu, w którym Sejm, jeszcze tzw. Sejm kontraktowy, podjął decyzję, która w zasadzie kończyła istnienie PRL" - przypomniał w poniedziałek Komorowski, który wspólnie z grupą uczniów ze szkół noszących imię Orła Białego wziął udział w uroczystym zapaleniu iluminacji na fasadzie Pałacu Prezydenckiego.

Prezydent podkreślił, że zmiana konstytucji, m.in. ze względu na towarzyszące jej głębokie zmiany ustrojowe w Polsce, "oznaczała koniec PRL-u i oznaczała początek III Rzeczpospolitej".

Przeprowadzenie zmian w konstytucji PRL - mówił Komorowski - nie tylko symbolicznie, ale także realnie zamykało "okres walki i okres przekształcania Polski po upadku systemu komunistycznego, po zwycięstwie wyborczym 4 czerwca 1989 roku". Podkreślił też, że 25 lat temu do konstytucji, która "była zaprzeczeniem suwerenności państwa", dodano zapisy, "które oznaczały, że Polska stawała się państwem suwerennym, niepodległym, państwem ludzi wolnych, państwem demokratycznym".

Jak ocenił Komorowski, moment przywrócenia godła z orłem w koronie był źródłem głębokiego wzruszenia, bo "o tę koronę - jako wyraz naszej suwerenności, wolności, niepodległości - walczyliśmy, o niej marzyliśmy przez cały okres i okupacji niemieckiej, ale potem przez okres systemu komunistycznego".

Prezydent przypomniał, że nowelizacja w wymiarze prawnym zlikwidowała zapisy o kierowniczej roli PZPR oraz przyjaźni polsko-radzieckiej. "Dzisiaj ani Związku Radzieckiego nie ma, ani komunizmu, ani przyjaźni wynikającej z nakazu ustawowego. Dzisiaj jest wolna Polska, która pod tym orłem białym w koronie pomaszerowała przez 25 lat wolności szlakiem wielkich sukcesów takich jak członkostwo w NATO, członkostwo w UE, takich spraw jak głębokie przekształcenie polskiej gospodarki na tyle, że w ciągu 25 lat nasza gospodarka wzrosła przeszło dwukrotnie; na tyle zmieniło to naszą rzeczywistość, że żyjemy 6-7 lat dłużej niż 25 lat temu. Niech to będzie miarą polskich sukcesów" - mówił.

Prezydent podziękował wszystkim, którzy włączyli się w obchody 25. rocznicy polskiej wolności: instytucjom państwowym, samorządowcom, organizacjom pozarządowym. Powiedział, że w ciągu roku w ramach obchodów odbyło się ponad 400 wydarzeń, a w całym kraju zasadzono około tysiąca dębów wolności.

Obchody 25. rocznicy uchwalenia zmian w konstytucji rozpoczęła w poniedziałek w południe uroczysta zmiana warty przed Pałacem Prezydenckim. Na fasadzie Pałacu zapalono okolicznościową iluminację przedstawiającą orła białego w złotej koronie. 

Nowelizacją ustawy zasadniczej z 29 grudnia 1989 r. Sejm zmienił nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska i przywrócił godło z orłem w koronie.

29 grudnia 1989 roku za nowelizacją głosowało 374 posłów, 11 wstrzymało się od głosu, a tylko jeden był przeciwny - poseł z PZPR. Artykuł pierwszy znowelizowanej konstytucji głosił: "Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej".

Z konstytucji usunięto m.in. ideologiczny wstęp, zdania o socjalizmie i gospodarce planowej oraz regulacje dotyczące przewodniej roli Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Suwerenem stawał się Naród, rozumiany jako wspólnota równoprawnych obywateli, który "sprawuje władzę przez swych przedstawicieli wybieranych do Sejmu, Senatu i do rad narodowych; sprawowanie władzy następuje także poprzez wyrażanie woli w drodze referendum".

Odnosząc się do partii politycznych, konstytucja stwierdzała, że zrzeszają one "na zasadach dobrowolności i równości obywateli Rzeczypospolitej Polskiej w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa".

W kolejnych artykułach zagwarantowano m.in. udział samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy oraz swobodę działalności gospodarczej bez względu na formę własności.