Zwiększyć uprawnienia Straży Granicznej

Senackie komisje opowiedziały się w środę za zwiększeniem uprawnień Straży Granicznej tak, aby jej funkcjonariusze mogli prowadzić postępowania dotyczące handlu ludźmi. W 2012 roku SG ujawniła około 40 przypadków tego procederu.

Trzy senackie komisje: praw człowieka, samorządu terytorialnego oraz ustawodawcza rozpoczęły prace nad projektem noweli ustawy o Straży Granicznej.

Senatorowie poparli petycję zgłoszoną w 2012 r. przez kierownika Ośrodka Badań Handlu Ludźmi UW prof. Zbigniewa Lasocika. W jego opinii SG, która styka się z handlem ludźmi, powinna mieć uprawnienia do prowadzenia postępowań w tej sprawie. Tymczasem, w myśl obecnych przepisów, gdy pojawia się zarzut handlu ludźmi, musi przekazywać sprawę policji, co osłabia skuteczność ścigania przestępców.

Projekt poparł dyrektor zarządu operacyjno-śledczego Komendy Głównej Straży Granicznej płk Tomasz Semeniuk. Podkreślił on, że obecnie SG, w której pracuje ponad 14 tys. osób, może wykonywać czynności śledcze i operacyjne, jednak na etapie procesowym sprawę przejmuje policja. Poinformował, że w 2012 roku strażnicy graniczni ujawnili około 40 przypadków handlu ludźmi.

Projekt pozytywnie oceniła także prezes fundacji La Strada Irena Dawid-Olczyk. - Bardzo czekamy na tę zmianę, ponieważ nie jest tak, że w Polsce handel ludźmi jest dobrze ścigany. W związku z tym rzucenie nowych sił na ten front jest bardzo ważne. Straż Graniczna jest służbą dobrze przygotowaną do pracy z cudzoziemcami. To będzie bardzo dobrze dla ofiar jeżeli Straż Graniczna będzie miała bardziej ugruntowane możliwości niż ma dotychczas. Sytuacja ofiar handlu ludźmi jest wyjątkowo trudna. Są to osoby wyrwane z kontekstu kulturowego, którym często grożono śmiercią - mówiła Dawid-Olczyk.

Obecnie - zgodnie z ustawą - straż graniczna zajmuje się ściganiem takich przestępstw jak nielegalne przekraczanie granicy, fałszowanie dokumentów, przewożenie przez granicę nielegalnych substancji, broni, dóbr kultury itp., prowadzi też m.in. kontrole legalności wykonywania pracy przez cudzoziemców. Jednak wśród przestępstw, wobec których SG może - upoważniona przez sąd - podejmować określone czynności, nie ma handlu ludźmi i niewolnictwa.

Obecny na posiedzeniu komisji zastępca dyrektora departamentu polityki migracyjnej MSW Robert Baran poinformował, że stosowny zapis znajduje się w projekcie nowelizacji ustawy o cudzoziemcach, nad którym kończą się prace resortowe. W najbliższym czasie projekt ma zostać skierowany na Komitet Stały Rady Ministrów.

Definicję handlu ludźmi, która ma umożliwić sądom skuteczną walkę z tego rodzaju przestępstwami, wprowadzono do polskiego kodeksu karnego w 2010 r. Zmiany są wynikiem ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych. Przestępstwo handlu ludźmi jest zagrożone karą więzienia od trzech do 15 lat.

W myśl definicji handel ludźmi to: werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby, w celu jej wykorzystania, z zastosowaniem groźby lub użyciem siły bądź innych form przymusu - uprowadzenia, oszustwa, podstępu, nadużycia władzy lub wykorzystania słabości, wręczenia lub przyjęcia płatności lub korzyści dla uzyskania zgody osoby sprawującej kontrolę nad tą osobą.

Wykorzystanie, zgodnie z definicją, może obejmować prostytucję lub inne formy nadużyć seksualnych, przymusową pracę lub służbę, niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, zniewolenie albo usunięcie organów. Nowe przepisy definiują także pojęcie niewolnictwa. Zgodnie z zapisem "niewolnictwo jest stanem zależności, w którym człowiek jest traktowany jak przedmiot własności".

Wprowadzenie do polskiego prawa pojęcia handlu ludźmi wynikało z ratyfikowanego przez Polskę w 2003 r. protokołu z Palermo, uzupełniającego Konwencję ONZ przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 2000 r. Inny dokument międzynarodowy dotyczący tej kwestii to konwencja Rady Europy ws. działań przeciwko handlowi ludźmi, sporządzona w Warszawie w 2005 r., zwana Konwencją Warszawską.