Ćwiczenia Duchowe według św. Ignacego

Ćwiczenia Duchowe są owocem mistycznych przeżyć i wieloletniej refleksji św. Ignacego Loyoli, założyciela zakonu jezuitów. Ich ogromna skuteczność i moc sprawdzona przez samego Świętego i jego pierwszych towarzyszy doprowadziła do oficjalnego zatwierdzenia Ćwiczeń w 1548 roku przez papieża Pawła III. W ten sposób Kościół wzbogacił się o nową metodę ułatwiająca wewnętrzną przemianę i odnajdywanie woli Bożej w życiu człowieka.
Pius XI w encyklice "Mens nostra" (1929) podsumował wielowiekowe doświadczenie w zakresie udzielania Ćwiczeń nazywając je "najmądrzejszym i ze wszech miar uniwersalnym kodeksem reguł zdolnych wprowadzić duszę na drogę zbawienia i doskonałości".

W pięćdziesiątą rocznicę ukazania się wspomnianej encykliki Jan Paweł II w przemówieniu przed modlitwą Anioł Pański (16 XII 1979) wypowiedział życzenie: "aby szkoła Ćwiczeń Duchowych była skutecznym środkiem przeciwko złu współczesnego człowieka, który wciągnięty w ludzką zmienność, żyje poza sobą zajęty zbytnio rzeczami zewnętrznymi. Niechaj Ćwiczenia będą kuźnią nowych ludzi, autentycznych chrześcijan, oddanych apostołów. Jest to życzenie, które zawierzam wstawiennictwu Matki Najświętszej: najpełniej oddanej kontemplacji, mądrej Mistrzyni Ćwiczeń Duchowych".

Czego można oczekiwać od Ćwiczeń Duchowych

Ćwiczenia Duchowe (przeżywane w formie rekolekcji ignacjańskich) dają pełniejsze poznanie samego siebie. Jest to dzisiaj tym ważniejsze, że człowiek współczesny wskutek nastawienia na to, co widzialne i doczesne, nie umie wejrzeć w siebie, by poznać swą prawdziwą wielkość i rzeczywistą nędzę.

Ćwiczenia pomagają rekolektantowi dojrzeć nieład swego życia, głębię grzechu i jego niszczącą siłę, która zakłóca wszystkie najważniejsze odniesienia: do Boga i do siebie samego, a także do bliźnich i do świata. Rekolektant wchodząc w siebie, odkrywa nieuświadomione, często złe motywy swego postępowania, niszczące go namiętności, zranienia i urazy. Czyni to w tym celu, aby z całym brzemieniem przyjść do Chrystusa Ukrzyżowanego po przebaczenie i uzdrowienie, albowiem "w Jego ranach jest nasze zdrowie" (Iz 53, 5).

W rekolekcjach ignacjańskich chodzi zatem o zapoczątkowanie (bądź kontynuację) intensywnego i świadomego wglądania w siebie, by - poznawszy siebie - tym usilniej trwać przy Chrystusie, powierzać Mu siebie i poddawać głębię swego serca Jego przemieniającej mocy. Wielką zaletą Ćwiczeń Duchowych jest to, że poznawanie siebie dzieje się w nich nie w oparciu o jakąś tylko czysto ludzką wizję człowieka i w oparciu o nowoczesne techniki psychologiczne, lecz - w światłach Bożego Słowa i zawsze w modlitewnym klimacie. Nie rekolekcjonista jest w nich najważniejszym rozmówcą i terapeuta czy uzdrowicielem, lecz sam Bóg zbawczo "udziela się duszy sobie oddanej i ogarnia ją ku swej miłości i chwale, a także przysposabia ją ku tej drodze, na której będzie mu mogła lepiej służyć" (Ćwiczenia Duchowe, nr 15).

Istotnym elementem ćwiczeń ignacjańskich - oprócz poznania siebie - jest uczenie się modlitwy, którą św. Ignacy ogólnie nazywa ćwiczeniami duchowymi. Rekolektant uczy się w Ćwiczeniach oprócz rachunku sumienia przede wszystkim medytacji i kontemplacji ewangelicznej. Zawsze wychodzi się w nich od Słowa Bożego, by w jego świetle ujrzeć swoją konkretną sytuację i pozwolić Słowu Bożemu osądzić siebie i umocnić, wchodząc w serdeczną rozmowę z Bogiem Ojcem, Synem Bożym i Matką Najświętszą.

Dzięki tak rozumianej i praktykowanej modlitwie człowiek może stopniowo dojrzewać do bycia wolnym nie podług swych żądz i egoistycznych wizji życia, ale zgodnie z Rzeczywistością, którą stanowi sam Bóg pełen Piękna, Dobroci i Miłości.

Stojącym przed wyborem drogi życia Ćwiczenia Duchowe pomagają w dokonaniu właściwego wyboru. W innych przypadkach prowadzą one do reformy życia bądź do pogłębienia i ożywienia doświadczenia wiary. Zobacz też: "Dynamika Ćwiczeń Duchowych Św. Ignacego"

Warunki owocnego odprawiania Ćwiczeń Duchowych

Pierwszym warunkiem jest szczere pragnienie przeżycia Ćwiczeń z pobudek religijnych.

Wejście w rekolekcje ułatwia pewne, przynajmniej zaczątkowe doświadczenie modlitwy myślnej zdobyte samodzielnie bądź np. przez uczestnictwo w jakimś ruchu religijnym lub w skupieniach i sesjach modlitewnych organizowanych przez Centrum Duchowości.

Ćwiczenia podejmują życiowe problemy człowieka, dlatego też potrzebna jest pewna umiejętność analizowania i wypowiadania swoich uczuć, wewnętrznych konfliktów i trudności, szczególnie tych, które budziłyby jakieś obawy i lęki.

Istotnym warunkiem owocnego odprawienia rekolekcji jest zachowanie całkowitego milczenia.

Oczywistym warunkiem uczestnictwa w rekolekcjach jest całkowita dobrowolność, osobiście podjęta decyzja.

Wiek przynajmniej 20 lat.

Jak przygotować się do Ćwiczeń Duchowych

Sam św. Ignacy podaje w Uwagach wstępnych do Ćwiczeń następującą zachętę: "Temu, który przyjmuje i odprawia Ćwiczenia wielce pomoże, jeśli wejdzie w nie wielkodusznie i z hojnością względem swego Stwórcy i Pana i złoży mu w ofierze całą swą wolę i wolność, aby Boski jego Majestat tak jego osobą jak i wszystkim co posiada, posługiwał się wedle Najświętszej woli swojej" (CD 5). Stąd też w okresie osobistego przygotowania się do rekolekcji ignacjańskich zachęca się do przedłużonej codziennej modlitwy. W sposób szczególny należałoby prosić o hojność i otwartość wobec działającego Boga oraz o światło i mądrość Ducha Świętego dla siebie samego i dla dającego Ćwiczenia.

Proponowane rekolekcje trwają pięć lub osiem dni.

Program dnia zawiera m.in.:
- dwa wprowadzenia do modlitwy;
- cztery medytacje odprawiane indywidualnie;
- konferencję tematyczną;
- Eucharystię;
- rachunek sumienia.

Dający Ćwiczenia towarzyszy rekolektantowi przez codzienną rozmowę, w której dokonuje się refleksja nad przebiegiem Ćwiczeń. Istotną rolę w procesie Ćwiczeń odgrywa skupienie wewnętrzne i zgoda na całkowite milczenie.