Cyborium - jakaś bakteria? Kustodia - model nowego samochodu? Tuwalnia - wieś w województwie małopolskim? Nie, to wszystko zwroty związane z liturgią Mszy świętej. Dziś wyjaśniamy ich znaczenie.
Aspersja, puryfikacja, ablucja - ze znaczeniem tych pojęć spotykasz się przynajmniej raz w tygodniu, uczestnicząc w niedzielnej mszy świętej. Jeśli jednak mimo tej podpowiedzi te słowa dalej nic Ci nie mówią, nie martw się, świetnie trafiłeś. Dzięki poniższemu zestawieniu, które przygotowaliśmy specjalnie dla Ciebie, bez problemu będziesz poruszał się wśród liturgicznej terminologii. Staraliśmy się zebrać wszystkie słowa, których brzmienie nie przywodzi czasem na myśl żadnych skojarzeń i krótko opisać, co się pod nimi kryje.
Ablucja - symboliczne lub dosłowne obmycie całego ciała lub jego części albo przedmiotów kultu, ma na celu oczyszczenie.
Aklamacja - zawołanie poprzez które wierni wyrażają swoje uczestnictwo w mszy świętej, wyróżnia się kilka aklamacji: przed i po czytaniu Ewangelii, po Przeistoczeniu, po czytaniu, po prefacji i po Modlitwie Pańskiej.
Antyfona - werset zaczerpnięty z Psalmów lub innych ksiąg Pisma Świętego, w brewiarzu jest to refren rozpoczynający i kończący Psalm, w czasie liturgii Mszy świętej przeplatany jest ze śpiewem na wejście i Komunię, zwykle podkreśla obchodzone w liturgii święto.
Aspersja - akt pokuty polegający na pokropieniu wiernych zgromadzonych na Mszy Świętej wodą święconą.
Aspersorium - inaczej kropielnica, może być kamiennym lub metalowym naczyniem z wodą święconą umieszczanym w przedsionku kościoła lub małym naczyniem z uchwytem.
Cyborium - nazywane też puszką, jest naczyniem, w którym przechowywane są komunikanty.
Doksologia - tym pojęciem określane są formuły liturgiczne głoszące chwałę Boga, najważniejszą jest doksologia końcowa wieńcząca modlitwę eucharystyczną:
“Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie, Tobie Boże Ojcze Wszechmogący, w Jedności Ducha Świętego, wszelka cześć i chwała, przez wszystkie wieki wieków, Amen."
Emboliom - rozwinięcie przez kapłana ostatniej prośby modlitwy Ojcze nasz, rozpoczynające się słowami: “Wybaw nas Panie od zła wszelkiego…" oraz wyrażające oczekiwanie na ponowne przyjście Chrystusa.
Ewangeliarz - księga liturgiczna zawierająca teksty Ewangelii, wykonywana z drogich materiałów, bogato i szczegółowo zdobiona.
Exsultet - pieśń sławiąca światło Paschału, śpiewana jest na początku liturgii Wigilii Paschalnej, po procesji do ołtarza w trakcie ustawiania zapalonego Paschału i jego okadzenia.
Improperia - śpiewy towarzyszące liturgii Wielkiego Piątku, ich teksty są skargą wiszącego na krzyżu Chrystusa, ubolewającego nad niewdzięcznością grzeszących wiernych.
Kolekta - modlitwa celebransa kończąca obrzędy wstępne, odmawiana przed pierwszym czytaniem.
Koncelebra - współodprawianie Eucharystii przez dwóch lub więcej księży.
Korporał - sztywna, gruba, bawełniana szata, najczęściej rozkładana poczwórnie, w trakcie Mszy Świętej kładzie się na niej kielich z winem i patenę z hostią.
Kustodia - naczynie liturgiczne służące do przechowywania konsekrowanej hostii w tabernakulum.
Lavabo - symboliczne umycie rąk celebransa przed sprawowaniem liturgii eucharystycznej.
Lekcjonarz - jedna z ksiąg liturgicznych zawierająca czytania biblijne na poszczególne dni roku.
Lucenarium - uroczyste zapalenie świec na rozpoczęcie wieczornej liturgii, głównie Wigilii Paschalnej, obejmujące wówczas rozpalenie i poświęcenie ognia.
Nawikulariusz - ministrant towarzyszący ministrantowi posługującemu z kadzielnicą, stoi zawsze po jego lewej stronie, w lewej dłoni trzymając nawikułę, czyli łódkę z kadzidłem.
Palka - sztywna, kwadratowa chusta, często ze zdobieniami, używana do nakrywania kielicha.
Patena - niewielki, pozłacany talerzyk na którym podczas konsekracji kładzie się Hostię, używany jest również podczas rozdawania Komunii Świętej w celu uniknięcia upadku Hostii na ziemię.
Prefacja - pierwsza część modlitwy eucharystycznej, rozpoczyna się dialogiem między kapłanem i wiernymi.
Puryfikacja - obmycie naczyń liturgicznych oraz palców kapłana, mające miejsce po udzieleniu Komunii Świętej.
Puryfikaterz - biała chusta, składana w poprzek, używana do wycierania kielicha mszalnego.
Tuwalnia - naramienny pas tkaniny, noszony przez kapłana podczas przenoszenia Najświętszego Sakramentu.
Turyferariusz - ministrant, do którego obowiązków należy posługa z kadzielnicą - przygotowanie, dbanie i podawanie celebransowi kadzidła.
Cykl o liturgii na DEON.pl
4. Właściwie w którym momencie zaczyna się Msza święta?
5. 3 symbole na początku Mszy świętej, których mogłeś nie znać
6. 2 błędy, jakie popełniamy przy wykonywaniu znaku krzyża
Magdalena Syrda - studentka filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego
Michał Lewandowski - dziennikarz DEON.pl, publicysta, teolog. Prowadzi autorskiego bloga "teolog na manowcach" oraz fotograficzny projekt "Bardzo brzydkie zdjęcia"
Skomentuj artykuł