Ariusz

Jest to imię pochodzenia greckiego: Ar-ios lub Arios, które łacina przyjęła jako Arius. Można je interpretować jako przymiotnik od imienia greckiego boga wojny Aresa lub jako nazwę etniczną od azjatyckiej prowincji Ar(e)ia, zamieszkanej przez Ariów (inaczej: Medów). Znamy je jako imię słynnego herezjarchy z czasów sporów chrystologicznych.

W Polsce znane jedynie jako imię wspomnianego herezjarchy, a także jako patrona semi-arian (Braci Polskich), antytrynitarnego nurtu w kalwinizmie polskim.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Arius, gr. Ar-ios, Arios.

Imię, splamione przez wielkiego herezjarchę, uświęcone zostało przez kilku wybitnych mężów chrześcijańskiej starożytności. Dwóch z nich uważano za świętych. Tu o jednym, który w dziejach kultu zajął miejsce bardziej wyraźne.

Ariusz, biskup Petry w Palestynie, występuje wśród uczestników synodu w Sardyce (343). Św. Atanazy w swej Apologii nazwał go Makarym z Palestyny i tak też zwało go wielu innych. Nie jest więc wykluczone, że pierwsze imię powstało tu przez skrócenie-amputację drugiego (Mak-Arios); ale to także możliwe, że przez pamięć na herezjarchę pierwotne imię -uszlachetniono-, poprzedzając je członem Mak. Po wspomnianym synodzie biskup znieść musiał wygnanie do Libii. Trwało ono prawdopodobnie krótko. Mimo to Martyrologium Rzymskie lokalizowało śmierć Ariusza w Afryce. Wspominało go w dniu 20 czerwca.

Com. mart. rom. 247 i tam cyt. Inne w DHGE 4 (1930), 215 n.