Artemiusz

Imię męskie pochodzenia greckiego: Arthemios, Arthemisios od imienia bogini Artemis, Arthemis. Jest to więc imię teoforyczne o znaczeniu 'należący do Artemidy'.

W Polsce znane w formach Artym, Hartym, Artymi, Hartymi przede wszystkim z ziem ruskich od w. XV.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Artemius, Artenius, gr. Arthemios, ang. Artemius, fr. Art-me, ros. Artemij.

W literaturze hagiograficznej około pięciu postaci występuje pod tym imieniem. Nie o wszystkich tu kilka słów powiemy. Tym razem nie pominiemy jednak tego, który do Martyrologium Rzymskiego dostał się przez osobliwe nieporozumienie. Ilustruje ono procesy, które w ciągu stuleci zmącały kult świętych i stawały się przyczynami licznych nieporozumień.

Artemiusz, męczennik rzymski. O nim to tylko wiemy, że w VII stuleciu pielgrzymi odwiedzali jego grób przy Via Aurelia. Opowieść, której nam dostarcza Passio Marcelli et Petri (BHL 5230), skomponowana została w V lub w VI w.; nie zasługuje ona na jakąkolwiek wiarę. Męczennik wspominany był 6 czerwca.

Artemiusz Konstantynopolitański. Czczony w stolicy cesarstwa i wzywany tam zwłaszcza w rozmaitych chorobach, znany był przede wszystkim z późnej Vita, skomponowanej w IX w. przez jakiegoś mnicha Jana (BHG 170). Był to utwór wypełniony wątkami legendarnymi, a co gorsza, utożsamiał on Artemiusza z zarządcą wysłanym przez Konstantyna Wielkiego do Aleksandrii. Wiadomo zaś, że ten ostatni opowiadał się energicznie za ariańskim przeciwnikiem św. Atanazego i że prześladował wielkiego męża. Znienawidzony przez wszystkich, został później przez Juliana Odstępcę skazany na śmierć. Artemiusza, czczonego w Konstantynopolu, wspominano w dniu 29 października.

Artemiusz, biskup Clermont. Miał być oficerem, który w Trewirze pozostawił narzeczoną. Przez Owernię przejeżdżał z misją do Hiszpanii w r. 386 lub następnym. Zachorował wówczas poważnie, ale ozdrowiał, gdy namaszczono go świętym olejem. Pozostał wtedy na miejscu i oddał się pobożności. Po śmierci biskupa Nepocjana obrano go jego następcą. Zmarł przed r. 405. Wspominano go w dniu 24 stycznia, a czczono nade wszystko jako patrona strażaków oraz obrońcę przed żywiołem ognia.

Artemiusz, biskup Sens. Był żonaty i miał co najmniej jedną córkę, nazywaną Werozją. W poczet kleru wszedł, gdy owdowiał. Na stolicę biskupią wybrano go w r. 579. Brał udział w synodach w Mâçon (583 i 585), a zapewne także w innych. Jego to król Guntran wyznaczył w r. 586 do zbadania zbrodni, popełnionej na św. Pretekstacie z Rouen. Zmarł około r. 609. Wspominano go w dniu 24 kwietnia.