Dalmacjusz

Jest to imię pochodzenia łacińskiego, pierwotnie cognomen, którego podstawę stanowi nazwa geograficzna Dalmatia jednej z krain starożytnej Ilirii. Zatem Dalmatius to 'Dalmatyńczyk, z Dalmacji'.

W Polsce nie było używane.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Dalmatius, gr. Dalmátos, fr. Dalmace, Dalmate, wł. Dalmazzo.

W wykazach hagiograficznych spotykamy pod tym imieniem cztery postacie. Wybieramy z nich dwie. Otoczone były kultem nieco intensywniejszym, a ponadto reprezentują w hagiografii zarówno chrześcijański Wschód, jak i Zachód.

Dalmacjusz (Dalmatus) z Konstantynopola. Służył najpierw w armii Teodozjusza Wielkiego. Był żonaty i doczekał się licznego potomstwa. Mimo to opuścił rodzinę i w r. 383 lub następnym razem z synem Faustusem wstąpił do klasztoru, w którym mistrzem był mu św. Izaak. Gdy ten zmarł, Dalmacjusz został jego następcą. Z czasem stał się też faktycznym przełożonym wszystkich mnichów stolicy, a ponadto doradcą cesarza i innych dostojników. Mówiono, że przewidział niepokoje, wzniecone przez Nestoriusza. Potem na czele mnichów demonstrował przed pałacem cesarza, by skłonić go do przyjęcia uchwał efeskich. W r. 433 św. Cyryl wzywał go, by znów interweniował u cesarza. Zmarł zapewne wkrótce potem. Grecy i łacinnicy czcili jego pamięć w dniu 3 sierpnia, przy czym wspomnienie obejmowało także jego syna Faustusa, który jako przełożony był następcą swego ojca.

Dalmacjusz, biskup Rodez. Wybrano go na tę stolicę około r. 524. W każdym razie w r. 535 uczestniczył w synodzie owerniańskim, a w r. 541 w podobnym zjeździe w Orleanie. Grzegorz z Tours wychwalał jego umartwienie oraz miłosierdzie okazywane ubogim. Zarzucał mu natomiast perfekcjonizm. Tak na przykład rozpoczynał ponoć budowę kościoła, ale wznoszone mury kilkakrotnie kazał burzyć, aby wznieść świątynię piękniejszą od uprzednio zamierzonej. Budowy nie dokończył do śmierci. Nastąpiła ona około r. 580. Wspomnienie obchodzono 13 listopada lub w dniu następnym. Z braku opracowań kultów lokalnych trudno tu powiedzieć, czy jego to właśnie czczono w naszym Włocławku.