Eudokia (Eudoksja)

Imię pochodzenia greckiego, złożone z elementów: eu- 'dobry' i -doxís 'sława, chwała'.

W Polsce imię znane od czasów najdawniejszych w formach: Eudokia i Eudoksja. Nosiła je m.in. żona Mieszka Starego, matka Władysława Laskonogiego - Eudoksyja.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Eudoxia, Eudoksia, gr. Eudoksía, fr. Eudoxie, Eudace, ros. Ewdokija.

Cztery święte pojawiają się w martyrologiach pod tym imieniem. Poprzestaniemy jednak na krótkim przedstawieniu jednej, czczonej na Wschodzie, a przez swą literacką działalność znanej także w szerokich kręgach badaczy piśmiennictwa starożytnego.

Eudoksja (Eudokia) II, cesarzowa. Była córką ateńskiego retora Leoncjusza, który nadał jej imię Athenais i zapewnił staranne wychowanie. Pulcheria, starsza siostra cesarza Teodozjusza II, uznała ją za idealną kandydatkę na żonę dla brata. Patriarcha Konstyntynopola Attyk wprowadził ją wówczas w tajniki wiary i w r. 421 ochrzcił, nadając imię Eudoksja. Tego samego roku poślubiła cesarza. Gdy w r. 423 urodziła mu córkę, otrzymała tytuł Augusta. W r. 438 odbyła pielgrzymkę do miejsc świętych. Wtedy to przebywała w towarzystwie św. Melanii. W Jerozolimie kazała zbudować kościół ku czci św. Szczepana. Przez jakiś czas skłaniała się ku monofizytyzmowi, ale upomniana listownie przez Leona I oraz pod wpływem Symeona Słupnika i Eutymiusza Wielkiego wróciła do ortodoksji. Pod koniec 439 r. była już znów w Konstantynopolu. Gdy na dworze rozgorzały intrygi, a ją zaczęto zniesławiać, dobrowolnie poszła na wygnanie i po raz wtóry udała się do Palestyny. Zmarła tam 20 października 460 r. Kościół grecki wspomina ją jako świętą w dniu 13 sierpnia. Eudoksja pozostawiła sporą spuściznę literacką. Legendę o Cyprianie Antiocheńskim ułożyła w 801 heksametrach (BHG 458-459), w których nie tylko zaświadczyła o swym talencie poetyckim, ale także ujawniła nieuświadomione ślady wiary w okultyzm i niektóre misteria pogańskie. Wierszem ułożyła też Ośmioksiąg oraz proroctwa Zachariasza i Daniela, a w Homerocenton opowiadała w heksametrach historię ewangeliczną. Opiewała ponadto zwycięstwo Teodozjusza II nad Persami oraz piękno Antiochii. Wiele z tych utworów zaginęło bezpowrotnie.