Finan

Jest to imię pochodzenia celtyckiego, z gramatycznego punktu widzenia zdrobnienie imienia Fin / Fion badź Finn / Fionn 'jaśniejący, biały'. Prawdopodobnie jednak imię zawiera element teoforyczny Vindos (zob. FINDAN).

W Polsce znane jedynie badaczom kultury iroszkockiej i historykom Kościoła.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang. Finan, Finnan, Fionan, Fionnan.

W martyrologiach staroirlandzkich pojawia się około dziesięciu świętych tego imienia. Po największej części są to postacie trudne do historycznego ujęcia, a nieraz prezentują się tam jako nudum nomen. W niektórych wypadkach trudno znów dociec, czy kilka zapisów nie odnosi się do tej samej postaci. Swój wkład w to zamieszanie mają średniowieczni kopiści, ale także hagiografowie późniejsi, którzy zlekceważyli różnice między imieniem Finan a imionami Findian, Finian, Fridian itd. Nie wchodząc więc w ten gąszcz, ograniczymy się tu do przedstawienia postaci, która na tle epoki zarysowała się zupełnie wyraźnie:

Finan, biskup Lindisfarne. O jego pochodzeniu i młodości nic właściwie nie wiemy. Przyjmuje się jednak na ogół, że był Irlandczykiem. Życie mnisze prowadził w Jona. W r. 651 wstąpił po św. Aidanie na stolicę biskupią w Lindisfarne (u półn. skraju Nortumbrii). Dawał na niej dowody świętości i gorliwości, rozwagi i mądrości. Owocem jego pracy była wielka liczba nawróceń i chrztów, a także nowe kościoły i fundacje monastyczne. Wpływ biskupa zaznaczył się ponadto poza granicami jego diecezji. Sięgał do środkowej Anglii i Essexu. On to konsekrował pierwszego biskupa dla Mercji, z której władcami utrzymywał pożyteczne kontakty. Być może, oddziaływał także na Szkotów. Przy tym wszystkim, jako wychowanek ośrodka w Jona, był energicznym obrońcą zwyczajów celtyckich. Wciągało go to w liczne dyskusje. Należy jednak zauważyć, że on wysłał Wilfryda na zwiedzanie opactw francuskich i włoskich oraz do samego Rzymu; a przede wszystkim dzięki Wilfrydowi synod w Whitby (664) postanowił ujednolicić obrzędy, dostosowując je do rzymskich. Finan zmarł pomiędzy r. 658 a 660. Wspominano go 18 marca, ale także 16, 17 i 23 lutego.