Foilan

Imię pochodzenia celtyckiego: Foillan 'zawsze dobry' lub Faelan / Faolan 'wilczek'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Foilanus, Foilan, ang. Foilan, fr. Foillan, Feuillien.

Hagiografia irlandzka chlubi się kilkoma świętymi tego imienia. Ale żaden z nich nie jest postacią, która by jasno rysowała się na tle odległej przeszłości. Najbardziej sławnym stał się ten, który zawędrował na kontynent.

Foilan, męczennik z Fosses. Urodził się na początku VII stulecia, zapewne w okolicach Münster. Był bliźniaczym bratem św. Furzeusza oraz starszym bratem św. Ultana. Mówiono także, że węzły pokrewieństwa łączyły go ze św. Brendanem Żeglarzem. Nauki pobierał w Cluain-Fearta. Potem został kapłanem i przez dwanaście lat zajmował się głoszeniem słowa Bożego wśród najbiedniejszych. W czasie między r. 630 a 634 razem z Furzeuszem przeprawił się na brzeg angielski. Przemierzywszy ze swymi książkami, przedmiotami kultu i relikwiami Kambrię i Mercję, dotarli w końcu do Anglów Wschodnich. Na terenie podległym chrześcijańskiemu królowi Siegebertowi osiedlili się potem w opustoszałym zamku i założyli klasztor. Furzeusz został w nim opatem. Gdy jednak Siegebrt pokonany został przez Pendę, króla Mercji, zmuszeni zostali do opuszczenia miejsca. Potem Furzeusz rozpoczął życia pustelnicze, wobec czego Foilan musiał zająć jego miejsce. Wiele dobrego zdziałał wówczas w rodzinie panujących, ale wkrótce znów nastąpiły wojny i klęski, które zniweczyły jego osiągnięcia. W tej sytuacji zdecydował się skorzystać z zaproszenia, które nadeszło z Nivelles, gdzie przebywała św. Gertruda i jej matka. Wraz z innymi Foilan przeniósł się więc na kontynent i w Nivelles założył ośrodek prac misyjnych. Potem przeniósł się do ofiarowanej im posiadłości w Fosses, ale nadal spełniał urząd duchowego kierownika zakonnic w Nivelles. Gdy pewnego razu w towarzystwie trzech braci wracał stamtąd do Fosses, w głębokiej puszczy napadli ich rozbójnicy i obrabowawszy, zamordowali. Stało się to 31 października, zapewne w r. 655. Odnalezione szczątki spoczęły w Fosses. Niemal od razu powstały pisemne relacje o świętym. Tzw. Additamentum Nivialense de Foliano (BHL 3211) stało się podstawą do późniejszej, dość bogatej twórczości hagiograficznej, poświęconej świętemu. Odpowiadało to potrzebom kultu, który w średniowieczu rozprzestrzenił się szeroko i który był intensywny, odzwierciedlający się m.in. w zwyczajach ludowych.