Habakuk (Abakuk, Ambakuk)

Imię hebrajskie o niepewnej etymologii. Przypuszczalnie wywodzi się z języka akadyjskiego, w którym wyraz hambak-ku oznaczał jakąś wonną roślinę, prawdopodobnie 'miętę lub bazylię'. W greckim przekładzie Biblii transkrybowano to imię jako Ambakum, Ambakuk, w łacińskim zaś Abacuc, Habacuc.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Abacuc, Habacuc, gr. Ambacho-m, Ambakuk, Abbakoúm, ang., niem. Habakuk, fr. Habaquq, ros. Awwakum, wł. Abbacuco.

Habakuk, prorok. Cokolwiek o nim wiemy, wydobywamy z prorockiej księgi oznaczonej jego imieniem. Jest rzeczą co najmniej wątpliwą, czy wzmianka u Dn 14, 33 odnosi się do niego. Był więc jednym z proroków określanych tradycyjnie jako mniejsi, bowiem ich księgi w porównaniu z takimi, jak Iz, Jr, Ez, Dn, przedstawiają się rozmiarami znacznie skromniej. Analizując jego własne wypowiedzi, zwłaszcza wiersze z rozdz. 1, ale także 3, 19, dochodzimy do wniosku, że żył około r. 645 przed Chr., może pod koniec panowania Manassesa (699-643). Odpowiadałoby to opinii starożytnych, zarówno Żydów, jak i chrześcijan. Był może lewitą, w świątyni zajęty śpiewem. Napisał księgę złożoną z trzech rozdziałów i z partii rodzajowo zróżnicowanych: lamentacji, opisu nadchodzącego niebezpieczeństwa, próśb, hymnu, orzeczeń. Przy tym zróżnicowaniu zaznacza się zarazem troska o jedność i spoistość całości. Wyznaczyć części nie jest trudno: najpierw dialog proroka z Bogiem (1, 2 - 2, 4); potem (2, 5-20), po krótkim wstępie, pięć biada; wreszcie wspaniały hymn, w którym podziwiamy Jehowę, osobiście interweniującego w pokonywaniu wrogów. Zakończenie nazywano nieraz teofanią. O samym autorze więcej się nie dowiadujemy. Ten brak wiadomości uzupełniały późne legendy. Te, które ukształtowały się w środowiskach żydowskich, dostrzegały w Habakuku proroka, który Daniela odwiedził w jamie lwów (Dn 14, 32-34). Uważały go za syna Szunemitki, wskrzeszonego przez Elizeusza (2 Krl 4, 16-37). Wedle Vita, która istnieje w dwóch wersjach, przypisywanych Epifaniuszowi i Doroteuszowi, miał się urodzić niedaleko Betsur, w pokoleniu Judy, ale inni widzą w nim potomka Lewiego. Jeszcze inni sądzili, że był strażnikiem, którego syn Amosa postawił na posterunku, aby sygnalizował nadejście Medów i Persów. W czasie oblężenia schronił się ponoć u brzegów egipskich, a gdy Chaldejczycy oddalili się, wrócił i wiódł życie rolnika. W czasach Euzebiusza pokazywano jego grób między Ceila a Gabata, niedaleko Eleutheropolis. W VI stuleciu Zebenios, biskup tego miasta, miał odkryć jego szczątki. W martyrologiach łacińskich na skutek pomylenia proroka z męczennikiem o podobnym imieniu wspominano go w dniu 15 stycznia, a potem dodano doń proroka Micheasza. Czytamy tam też, jakoby ciało proroka odnaleziono za panowania Teodozjusza Wielkiego (379-395). Grecy wspominają Habakuka tego samego dnia, ale z osobna.