Hezychiusz

Jest to imię pochodzenia greckiego, zapisywane H-sychios, w języku łacińskim jako Esychius lub Esuchius. Utworzone zostało od przymiotnika pospolitego h-sychios 'cichy, spokojny'. Ze starożytności znany jest Hezychiusz z Aleksandrii, uczony, twórca Leksykonu (IV w. przed Chr.).

W Polsce imię nie występuje.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang., niem. Hesychius, fr. Hésichius, ros. Isichij, Esichij, ukr. Isychij, Jesychij.

Święci o imieniu Hezychiusz tworzą przeszło dziesięcioosobową gromadę. Tutaj przedstawimy dwóch, którzy górują nad innymi już to wyrazistością przekazów, już też znaczeniem historycznym.

Hezychiusz, męczennik antiocheński. Był funkcjonariuszem (-palatynem-) pałacu cesarskiego w Antiochii, w Syrii. Gdy w czasie prześladowania - może tego, które szalało w szeregach armii w r. 303 - odmówił złożenia ofiary bożkom, wrzucono go do rzeki Orontes. W pomnikach hagiograficznych występuje często wespół ze swoim ziomkiem, św. Romanem, a także ze św. Barlaamem męczennikiem. W martyrologiach natomiast pojawia się w rozmaitych terminach. Tak np. Grecy wspominają go 4 marca i 10 maja, natomiast Martyrologium Rzymskie 18 listopada. Najbardziej pierwotną datą wydaje się jednak ta, którą podaje martyrologium syryjskie, tzn. 29 lub 30 maja.

Hezychiusz z Jerozolimy. Był mnichem i kapłanem. Żył w pierwszej połowie V stulecia. Nie sposób jednak ustalić dalszej chronologii jego życia. Zmarł prawdopodobnie wkrótce po r. 451. Napisał wiele komentarzy do Pisma Św., ale z jego olbrzymiej spuścizny literackiej pozostało niewiele. Z licznych homilii przytacza się zwykle piękną mowę na temat Hypapante, czyli spotkania starca Symeona z Chrystusem. Napisał również Historię kościelną, ale i z niej pozostał tylko niewielki urywek. W egzegezie był alegorystą w duchu szkoły aleksandryjskiej, w dogmatyce natomiast niektórymi określeniami zbliżał się do monofizytyzmu, ale granic prawowierności nie przekroczył. Warto ponadto dodać, iż podkreślał całkowitą bezgrzeszność Matki Boskiej i bodaj pierwszy użył wyrażenia Corpus mysticum - Ciało mistyczne. Grecy wspominają świętego w dniu 28 marca.

Pisma w CPG 3 (1979), 6550-6596, gdzie także świeże wyd. homilii, dotąd nie znanych (w SC 187 oraz w Subsidia hagiographica 59, 1978-1980). Najlepsze syntetyczne ujęcie i wybór opracowań w DSp 7 (1969), 399-408. Uzupełnienia bibliografii w DHGE 24 (1991), 298 n., a także w LThK3 5 (1996), 71. - SWP 186 niesłusznie pomawia Hezychiusza o monofizytyzm.