Hipacy

To imię greckie. Jego początku należy się dopatrywać w jednym z przydomków Zeusa: Zeus Hýpatos - 'Zeus Najwyższy'. Od tego przydomka wywodzą się imiona Hypatódoros, Hýpatos i Hypátes. Dopiero następnie pojawiają się pochodne od tych imiona Hýpatios i żeńskie Hypatia (to ostatnie nosiła m.in. słynna uczona z Aleksandrii, zamordowana w 415 roku podczas głośnych zamieszek pogańsko- -chrześcijańskich). Warto też wspomnieć, że za pomocą wyrazu hýpatos 'władca' Grecy określali funkcję najwyższego urzędnika rzymskiego w czasach republiki, mianowicie konsula. Greckie imiona zakończone na -ios były pierwotnie zdrobnieniami imion dwuczłonowych, np. Archios: Archelochos, Thalios: Thalippos, czyli że Hýpatios może być zdrobnieniem wspomnianego Hypatódora lub jakiegoś innego z tym samym członem pierwszym.

W Polsce Hipacy jest przejęciem z łac. Hipatius, spolszczanym też niekiedy na Hipacjusz (formy typu Hipacy są z reguły starsze), ale używanym rzadko. Może nieco częściej było to imię używane na wschodzie, prawdopodobnie pod wpływem ruskim. Z głośnych historycznych postaci nosił je Hipacy Pociej, jeden z twórców unii brzeskiej.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Hipatius, fr. Hypace, niem. Hipatius, ros. Ipatij, ukr. Ipatij, Ipat.

Pięciu świętych pojawia się w Martyrologium Rzymskim pod tym imieniem. Tu przedstawimy dwóch najwybitniejszych.

Hipacy, opat. Urodził się około r. 366 we Frygii. Jako osiemnastoletni młodzieniec uciekł z domu i w Tracji wiódł życie pustelnicze. Zetknął się wówczas z pustelnikiem Jonaszem, dawnym nawróconym żołnierzem. Na skutek najazdów Hunów opuścił później swą pustelnię i przeprawiwszy się do Azji, osiadł w opuszczonym klasztorze, założonym ongiś przez Rufina i dlatego nazwanym Ruphinionai. Był położony niedaleko Chalcedonu i w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła Św. Apostołów Piotra i Pawła, w którym odbył się nielegalny Synod pod Dębem. Tym nowym ośrodkiem życia mniszego kierował do śmierci. Zmarł 30 czerwca 446 r., mimo to synaksaria wspominają go pod dniem 17. tego miesiąca. Jego żywot spisał uczeń Kalinik. W średniowieczu wzywano go chętnie przeciwko zwierzętom wyrządzającym szkody rolnikom.

Hipacy, biskup z Paflagonii. Znany jest jako uczestnik (340) synodu w Gangra (dziś Cankiri w środkowej Turcji), ale widnieje bez oznaczenia diecezji, której byłby rządcą. Niektórzy przypuszczają, że był metropolitą właśnie tego głównego miasta Paflagonii. Jakkolwiek by było, krytyka odrzuca późną legendę, że to nowacjanie zamordowali go, gdy powracał z soboru nicejskiego (325). W poczet jego uczestników wpisano go bardzo późno. W przekazach, które wywarły wpływ na kalendarze greckie, trudno oddzielić fakty od tworów wyobraźni. Nie wiadomo również, w jakim zakresie słuszne jest przypisywanie mu licznych komentarzy biblijnych. Mimo to jego kult był ongiś bardzo żywy, w synaksariach zaś widnieje pod rozmaitymi datami. Najsłuszniejszą wydaje się ta, którą zachowało Martyrologium Rzymskie, tzn. 14 listopada.