Kolumba

Imię żeńskie pochodzenia łacińskiego, od rzeczownika columba, -ae 'gołębica, gołąbka', funkcjonującego również jako cognomen. Od imienia Kolumba było w użyciu również zdrobnienie Kolumbula.

Obok imienia żeńskiego pojawiło się także męskie imię, którego brzmienie i geneza były identyczne. Obecne hasło wypada wobec tego rozdzielić na dwie części.

W Polsce brak poświadczeń tego imienia.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Columba, fr. Colombe, hiszp. Columba, ros. Kołombina, Kołumbina, wł. Colomba.

Jako imię męskie.

Imię to nadawano także mnichom w klasztorach iroszkockich, stąd też w tym właśnie kręgu kulturowym znajdujemy paru świętych, którzy je nosili. Tu kilka słów powiemy o jednym, w plejadzie świętych irlandzkich zajmującym miejsce honorowe.

Kolumba, opat z Hy (Iona). Jest jednym z trzech głównych patronów Irlandii. Nazywał się właściwie Crimthann, a to znaczy tyle co 'lis'. Urodził się około r. 521 w królewskiej rodzinie Conall Gulbana i kilku jego najbliższych było panującymi. Sam został rychło mnichem. Wówczas właśnie otrzymał imię Kolumba, pod którym przeszedł do historii. Wykształcenie i zmysł zakonny zdobywał w kilku klasztorach: w Cill-Enna, w Clonard oraz Moville. Potem sam założył wiele ośrodków mniszych. W r. 563, już jako kapłan i opat, opuścił Irlandię - pro Christo peregrinari volens, jak o nim pisze Adamnan. Osiadł na opustoszałej wysepce Iona i tam to utworzył nowy ośrodek, który promieniować miał poprzez stulecia. Podjął też pracę ewangelizacyjną, prowadzoną ongiś bez trwałych rezultatów przez św. Niniana. Działał również pośród Irlandczyków osiadłych na południe od terenów Piktów. Oni to utworzyli podstawę dla ukształtowania narodowości szkockiej. Na małej skalistej wysepce Kolumba spędził lat trzydzieści cztery. Bez ustanku napływali doń uczniowie, dlatego ośrodek stał się macierzą kilku innych klasztorów, które utworzyły rodzaj konfederacji mniszej. W niej to formowano misjonarzy dla Piktów i Anglosasów. Sam Kolumba nawrócił króla pierwszych, a w r. 574 namaścił na króla władcę Irlandczyków w południowej Szkocji. Biskupem nie był, mimo to posiadał jakby jurysdykcję nad klasztorami w Szkocji i Irlandii. Zmarł 8 lub 9 czerwca 597 r., wtedy gdy Augustyn, wysłany przez Grzegorza Wielkiego, stawiał stopę na ziemi angielskiej. Szczątki patriarchy przeniesiono w czasie napadów skandynawskich. Legenda o tym, że je złożono razem z relikwiami Patryka i Brygidy, jest znacznie poźniejsza.

Jako imię żeńskie

Doliczono się dziewięciu świętych lub błogosławionych niewiast, które nosiły to imię. Czy było ich rzeczywiście tyle, nie wiemy. Niektóre z lakonicznych starożytnych zapisów zdają się je mieszać ze sobą: dotyczą może tych samych postaci. Tu ograniczymy się więc do przedstawienia dwóch sylwetek.

Kolumba z Koimbry. Miała pochodzić z portugalskiej miejscowości Vale das Celas (niedaleko Koimbry) i tam też, gdy odmówiła zamążpójścia, miała ponieść w czasach rzymskich śmierć męczeńską. Wczesny kult nie podlega wątpliwości. Do martyrologium pod dniem 20 lipca wpisano ją jednak dopiero w XVII w. Brak również innych pisanych wiarygodnych świadectw. Przypuszczają niektórzy, że jest identyczną z Kolumbą czczoną we francuskim Sens, wpisaną do Martyrologium (Hieronimiańskiego, Rzymskiego i wszystkich mozarabskich) pod dniem 31 grudnia. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że we wczesnych przekazach odnajdujemy odniesienia jej postaci do ziem za Pirenejami oraz że kult jej był w średniowieczu bardzo żywy i rozpowszechniony. Ale o Kolumbie z Sens także niewiele wiemy. Wystarczy powiedzieć, że datę jej męczeństwa ustala się niemal zupełnie koniekturalnie na r. 287 lub na okres panowania cesarza Aureliana (270-275).

Kolumba z Rieti. Urodziła się 2 lutego 1467 r. jako córka Antoniego Guadagnolio. Na chrzcie dano jej imię Agiolella; ponieważ jednak w czasie ceremonii nad baptysterium krążyła gołębica, rychło przylgnęło do niej i przeważyło w użyciu imię Kolumba. Rychło też ona sama zaczęła zdradzać oznaki powołania zakonnego. W 1486 r. przyjęła z rąk Tomasza z Foligno habit tercjarek dominikańskich. W kilka lat później mimo protestów współobywateli Rieti przeniosła się do Perugii i tam wraz z grupą tercjarek założyła klasztor. Sława jej cnoty i wieść o darach mistycznych, którymi była obdarzona, sprawiły, że u mieszkańców Perugii cieszyła się wyjątkowym poważaniem. Dzięki temu udało się jej kilkakrotnie uśmierzyć spory i zamieszki, które pod koniec XV stulecia tak boleśnie rozdzielały mieszkańców miasta. Kolumba zmarła 20 maja 1501 r. Beatyfikował ją w r. 1627 Urban VIII.