Menas

Imię skrócone pochodzenia greckiego, wywodzące się z imion dwuczłonowych typu Menémachos 'wytrwały w boju', Menekrát-s 'niewzruszony, niezachwiany'. Nie można wykluczyć jego semickiego pochodzenia, tym bardziej, że bywa pisane czasem z podwojonym -nn-. Takie imię z podwojonym -nn- występuje w Nowym Testamencie w rodowodzie Jezusa. Jego pierwotne znaczenie jest nieznane. Może oznaczało 'człowieka urodzonego na nowiu księżyca'.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang., niem. Mennas, Menas, fr. Menas, Menné.

Martyrologia wymieniają siedmiu świętych tego imienia. Tutaj poprzestaniemy na przedstawieniu pięciu, i to dla racji, które uwidocznią się dostatecznie jasno przy omawianiu Menasów zgrupowanych razem z innymi.

Menas, męczennik egipski. Wedle jednych śmierć męczeńską poniósł na miejscu, w Egipcie, a jego grób rychło stał się celem pielgrzymek. Wedle innych był legionistą stacjonującym we Frygii i tam w czasie prześladowania odważnie stanął przed prefektem, aby wyznać wiarę; przed śmiercią wyraził życzenie, aby pochowano go w ziemi ojczystej. We wczesnych przedstawieniach miał u stóp dwa wielbłądy, więc zadawano sobie pytanie, co by to miało znaczyć. Ani badania kultu ludowego w Mareotis, ani poszukiwania archeologów w latach 1895-1907 nie przyniosły zadowalającej odpowiedzi na to pytanie. Melchici aleksandryjscy czczą Menasa jako patrona Pustyni Libijskiej. Wiąże się to z klęską armii niemiecko-włoskiej pod El-Alamein, która nastąpiła 11 listopada 1942 r. Był to więc dzień, w którym męczennika od początku wspominano w synaksariach i martyrologiach.

Menas, Dawid i Jan, męczennicy. Wspominani są w niektórych bizantyńskich synaksariach pod dniem 12 kwietnia, ale bez jakiegokolwiek określenia miejsca i czasu. Wysuwano przypuszczenie, że byli mnichami; to znów lokalizowano ich w Egipcie lub Palestynie, ale synaksarium palestyńsko-gruzińskie z Synaju nie wymienia ich. Na Zachodzie wspominano ich jako męczenników z Grecji, ale lokalizacja wzięta została z przeświadczenia, że wymieniały ich księgi greckie. Właściwie nic więcej o nich powiedzieć się nie da.

Menas, Hermogenes i Eugraf, męczennicy. O dwóch ostatnich nie posiadamy jakichkolwiek informacji. O Menasie to wolno powiedzieć, że czczony w Konstantynopolu, był najprawdopodobniej identyczny z Menasem egipskim. Powstała później jego Vita, ale miała uzasadniać kult jakichś relikwii, przechowywanych w jednym z kościołów stolicy. Wspomnienie obchodzono 10 grudnia.

Menas, patriarcha konstantynopolitański. Pochodził z Aleksandrii. Był tam kapelanem w jakimś hospicjum. W r. 536 papież Agapit powołał go na patriarchę konstantynopolitańskiego na miejsce Antymiusza, usuniętego z powodu głoszonego przezeń monofizytyzmu. Pierwszą czynnością nowego patriarchy było zwołanie synodu do rozprawienia się ze wspomnianym błędem. W r. 543 Menas przewodniczył synodowi, na którym omawiano orygenizm. W kilka lat później papież Wigiliusz (537-555) rzucił nań ekskomunikę za kompromitację w sprawie tzw. Trzech Rozdziałów, Tría Kephália. Potem jednak Menas pojednał się z papiestwem i zmarł w zgodzie z Rzymem. Stało się to 25 sierpnia 552 r. W tym też dniu wpisano go do synaksarium konstantynopolitańskiego.

Menas, eremita z Samnium. Znany jest przede wszystkim dzięki Dialogom Grzegorza Wielkiego (III, 26). Papież pisze, że bohater jego opowiadania zmarł przed dziesięcioma laty, a więc chyba w r. 593. Opowiada dalej, jak to będąc pszczelarzem, ukarał jakiegoś Longobarda, który mu podkradał miód, i jak zwykłą rózgą karcił niedźwiedzie, które przychodziły doń w tym samym celu. W XII stuleciu Leon z Ostii zredagował żywot pustelnika. Mówi w nim o dwóch translacjach szczątków: z r. 1094 i 1114. Przechowywano je w Sant' Agata dei Goti pod Benewentem. Wspomnienie obchodzono najpierw 10, potem 11 listopada.