Nahum (Naum)

Imię pochodzenia hebrajskiego, dobrze znane z Biblii, w której nosi je prorok z Elkosz. Może być imieniem prostym, i wtedy rozumieć je trzeba jako 'pocieszenie' lub 'pocieszyciel' (hebr. Nahhum), ale może być też formą skróconą teoforycznego imienia Nehemiasz (hebr. Nehhemajah) 'Bóg pocieszy', 'Bóg jest pociechą'. Greka transkrybowała je jako Naoúm, Náoumos, Naoumos.

W Polsce znane i używane jedynie u wyznawców Kościoła wschodniego, w którym jest bardzo czczony św. Naum, uczeń św. Metodego.

Odpowiedniki obcojęz.: łac., ang., niem. Nahum, ros., ukr. Naum.

W zapisach hagiograficznych imię występuje dwukrotnie. Jest imieniem biblijnego proroka, wpisanego do niektórych synaksariów, oraz imieniem ucznia Cyryla i Metodego, czczonego w południowej Słowiańszczyźnie.

Nahum, prorok. Co o nim wiemy, mieści się w samym tytule księgi znanej pod jego imieniem (Na): Księga widzenia Nahuma z Elkosz. Hieronim lokalizował Elkosz w Galilei. W piśmie De prophetis, eorumque obitu ac sepultura umieszczono je poza Jordanem, na terenie należącym do rodu Symeona. Później pojawiły się jeszcze inne lokalizacje. Gdy o księgę chodzi, koncentruje się ona na klęsce Niniwy (612) i upadku panowania Assura, podobnym do upadku Teb. Działalność proroka mogła więc przypadać na czas po r. 614. Kontrowersyjnym pozostaje autorstwo psalmu wstępnego o układzie alfabetycznym (akrostych). Jedność dalszego tekstu nie podlega dyskusji. Oznacza się walorami literackimi; jest, rzec można, pełną barw, wytworną poezją. Nahuma przeciwstawiano nieraz Izajaszowi i Jeremiaszowi, przypisywano mu nawet ciasny nacjonalizm. Nie tak jednak odczytywała go tradycja żydowska i chrześcijańska. Był dla nich przede wszystkim tym, który uczy -rozpoznawania czasu- (por. Łk 12, 56). Martyrologia łacińskie go nie wspominały. Pod dniem 1 grudnia widniał natomiast w synaksariach greckich, arabskich, syryjskich i koptyjskich.

Naum Ochrydzki. Kiedy i gdzie się urodził, nie wiemy, ale powszechnie przyjmuje się, że był Słowianinem. Stosunkowo wcześnie przylgnął do Cyryla i Metodego. W ich otoczeniu znajdował się, gdy podróżowali do Rzymu. Jest prawdopodobne, że tam właśnie otrzymał święcenia kapłańskie. U boku Metodego był też może w czasie uwięzienia apostoła. Gdy ten w r. 885 zmarł, uszedł z innymi do Bułgarii. Prowadził wtedy gorliwą działalność w pobliżu Pliski, stolicy kraju, przy czym za siedzibę obrał klasztor Św. Pantalejmona w pobliżu Presławia Wielkiego. Pozostawał w nim w latach 886-893. Potem udał się do Macedonii, gdzie poprzednio działał Kliment, świeżo mianowany biskupem. Na południowo-wschodnim brzegu Jeziora Ochrydzkiego wybudował klasztor pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Później monastyr nazwą jego imieniem (Svati Naum). Tam zapewne zmarł 23 grudnia 910 r. Klasztory, w których działał, stały się głównymi ogniskami twórczości pisarskiej. Wedle niektórych miałby być identyczny z Mnichem Chrabrem, autorem utworu O pismenach. W rzeczywistości o działalności literackiej samego Nauma niczego nie wiadomo. Wcześnie natomiast skomponowano jego żywot; poszły za nim cztery inne. We wspomnieniach słowiańskich widnieje pod dniami 20 czerwca i 21 grudnia, a także, jako jeden z siedmiu apostołów Bułgarii, pod dniem 17 lipca.