Neofit (Neofita)

Imię, w którego funkcji występuje rzymskie cognomen wywodzące się z greki: Neóphytos 'nowo nawrócony; neofita'.

W Polsce jako imię nie używane, ale znany jest wyraz pospolity neofita.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Neophitus, gr. Neóphytos, fr. Neophyte, wł. Neofito.

W literaturze hagiograficznej pojawia się siedmiu świętych tego imienia. Trzech z nich to postacie ukryte w gromadkach innych świętych; tych śmiało można pominąć. Przedstawiamy zwięźle czterech pozostałych.

Neofit, męczennik z Nicei (w Bitynii). O jego młodości greckie pasje opowiadają rzeczy przedziwne. W piętnastym roku życia stawił się podobno przed prefektem i oświadczył, że jest chrześcijaninem. Wrzucono go wówczas do rozpalonego pieca, ale ogień się go nie jął. Został w końcu ścięty. Wszystko to miało się stać w czasach Dioklecjana. Baroniusz wprowadził Neofita do swego martyrologium pod dniem 20 stycznia.

Neofit, biskup Lentini. Wedle niewiarygodnej legendy miał być pierwszym biskupem tego miasta, wyświęconym przez samego Andrzeja apostoła. Bardziej prawdopodobne jest to, że na sycylijskiej stolicy zasiadał znacznie później, może dopiero w V lub VI w. Wcześnie otoczył go kult lokalny, o nim jednak nic szczegółowego nie wiemy. Wspomnienie obchodzono 1 września.

Neofit, biskupi Urbnisi (Gruzja), męczennik. Żył w VII stuleciu. Miał należeć do oddziału Saracenów, którzy napadali na włości gruzińskie. Kiedy dotarł pewnego razu do jakiegoś klasztoru, doznał łaski nawrócenia i przyjął chrzest. Zostając mnichem, zmienił imię, później zaś zasłynął ze świątobliwości życia. Z tego to powodu powołano go na stolicę biskupią w Urbnisi. Był tam gorliwym pasterzem, zwalczającym zwłaszcza wierzenia mazdeizmu. Ściągnęło to na niego nienawiść tych, którzy mazdeizmowi hołdowali. Ukamienowali go w dniu 28 października w bliżej nie określonym roku.

Neofit, rekluz z Cypru (Neophytos Enkleistos). Urodził się w r. 1134 w Leukarze, na Cyprze. W młodości wiele pielgrzymował. Zostawszy mnichem, osiadł w pobliżu Paphos. Z czasem przybyło doń wielu uczniów. W r. 1170 przyjął święcenia kapłańskie, a następnie ułożył dla owych uczniów regułę (1178), którą poddał później (1214) znacznym modyfikacjom. Sporządził także dwie księgi Katechez na temat świąt roku kościelnego oraz sporo homilii, m.in. na temat Psalmów, Księgi Rodzaju itp. Napisał ponadto Panegirykon w trzech księgach, ale dzieło zachowało się jedynie we fragmentach. Neofit zmarł po r. 1214. Na Wschodzie wspominają go w dniu 24 stycznia.