Notburga

Imię pochodzenia germańskiego, złożone z członów: not- 'trudne położenie, niebezpieczeństwo, potrzeba' i -burg(a) 'obrona, schronienie, ucieczka w niebezpieczeństwie'.

W Polsce używane sporadycznie, przede wszystkim na Śląsku i w Gdańsku, w postaciach: Notburga, Nodburga i Notburgia.

Odpowiedniki obcojęz.: łac. Notburga, Noitburgis, ang., niem. Notburga, Noitburgis, fr. Notburge.

W niemieckich repertoriach hagiograficznych znajdujemy cztery święte tego imienia. Z uwagi na bliskie sąsiedztwo i możliwości spotkań z oznakami ich czci, przedstawimy tu zwięźle wszystkie cztery.

Notburga z Hochhausen. Miała być córką Dagoberta I (629-639). Uszła z dworu i w jaskini pod Hochhausen (Neckar) osiadła jako pustelnica. W żywność zaopatrywała ją łania. Podanie o tym wszystkim ujęto na piśmie dopiero w r. 1517, natomiast w Hochhausen, w kościele, który potem przeszedł w ręce protestantów, powstał ośrodek jej kultu; zmierzało też do niego wiele pielgrzymek. Istniała tam ponadto podobizna Notburgi bez lewego ramienia, które miała postradać na skutek gniewu ojca. Wspomnienie obchodzone było w dniu 15 września.

Notburga z Kolonii. Miała być siostrzenicą św. Plektrudy, małżonki Pepina z Heristalu. Dla uniknięcia małżeństwa wstąpiła do klasztoru kanoniczek na Kapitolu w Kolonii. Zmarła około r. 700, podobno w bardzo młodym wieku. Pochowano ją w pobliskim kościele Piotra i Pawła, który później (1188) nazwano także jej imieniem. Do ożywienia kultu przyczyniła się translacja do Koblencji. Mimo to jej imię znalazło się jedynie w kilku martyrologiach lokalnych i u Usuarda. Świętą wspominano w dniu 31 października.

Notburga z Klettgau. Wedle legendy późno sformułowanej na piśmie pochodziła ze Szkocji, z rodu tamtejszych królów; po zamordowaniu męża schroniła się w Klettgau i tam miała urodzić jednocześnie dziewięcioro dzieci, z których jedno bardzo wcześnie zmarło. Ochrzciła je w źródełku, które cudownie wytrysło, gdy się za nim rozglądała (Notburgabrünnele). Miała potem zbudować hospicjum i szkołę. Czczono ją w Neuhausen, Jestetten, ale również w południowych Niemczech i w Szwajcarii; natomiast jej córkę Hikstę czczono w samym Jestetten. Ślady tego kultu są późne, piętnastowieczne, nie wyklucza to jednak czci wcześniejszej. Uchodziła za patronkę rodzących, zwłaszcza tych kobiet, które wydawały na świat więcej niż jedno dziecko. Jej wspomnienie obchodzono 26 stycznia.

Notburga z Eben (Tyrol). Żyła w IX lub w X stuleciu, ale najstarsze pisemne wiadomości nie sięgają poza w. XIII. Miała być służebną na zamku w Rottenburgu. Zwolniono ją z pracy na skutek jej nieustannej dobroczynności. Zatrudniono ją wówczas u jakiegoś wieśniaka w Eben. Potem jednak znów jako kucharka zatrudniona była na zamku. Pochowano ją w Eben, w kaplicy pod wezwaniem św. Ruperta, która rychło stała się ośrodkiem jej kultu i związanych z tym kultem bogatych zwyczajów. W r. 1718 dokonano uroczystej elewacji jej relikwii. Przyczyniło się to do rozpowszechnienia jej kultu na cały Tyrol i kraje sąsiednie. Czczono ją jako patronkę służących i wieśniaków, a ponadto wzywano, gdy chorowały zwierzęta domowe. Często przedstawiano ją w fartuchu, z dzbankiem lub ze sierpem. Wspomnienie obchodzono 14 września.